Tímarit Máls og menningar - 01.10.1941, Page 101

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
195
Og hvernig má mér grómlaus gleði veitast,
þótt geislaflugið sindri úin mína brá,
fyrst augun, sem mér unnu fyrst og heitast,
hinn yndislega dag ei framar sjá?
Kr. E. A.
Tómas Guðmundsson: Stjörnur vorsins. Útgefandi:
Ragnar Jónsson. Reykjavik 1940.
Engin kvæði vekja annan eins söng í brjóstinu og kvæði Tóm-
asar Guðmundssonar. Þau eiga töfrablæ, sem ekki verður skil-
greindur fremur en sólglit á vötnum eða blámi í fjallshlið. Við
vitum ekki livað er, nema vakin er hrifning og unaður.
Fagra veröld greip mann þessuin tökum. Ilin hversdagslega
óskáldlega Reykjavík varð þar lýrikin sjálf. Kvæðin brunnu öll
á kveik liðinna tima, sem skáldið unni og gátu ekki liðið því
úr minni. Það voru skólaárin í Reykjavik, tímar æskunnar í
ljóma gleði og ástar, vors og fegurðar. Skáldið lét ekkert kom-
ast að, nema endurminninguna um þessa hjörtu tíma. Engan
veruleik annan, engan samtíðarharm lét hann varpa skugga á
þessa draumfögru liðnu veröld. Líf hans sjálfs brann á þessum
kveik og var ekkert þar fyrir utan. Nútíminn fékk allt sitt skin
þaðan, svo einkennilega fjarræiian, rómantískan blæ, í heimi,
þar sem allt var þyslaust og hljótt. Og endurminningarnar sjálf-
ar urðu töfraríkt líf máls og listar. Það var unun að lesa
Fögru veröld.
Nú eru komnar Stjörnur vorsins, ný ljóðabók frá Tómasi, og
hún logar á sama kveik. Að sumu leyti er hún manni von-
brigði. Þar sem sama efni er tekið, er blærinn orðinn fölvari.
Söngur skólaáranna fer að missa töfra sína. Hin listræna með-
ferð málsins fer sums staðar að verða hégómlegur leikur, áber-
andi hégómlegur. Lifssafinn minni, og þá um leið sjálf listin
fátækari. En í fáeinum beztu kvæðunum eru töfrarnir ennþá
sterkari en áður. List Tómasar er „a pure gem-like flame“, mjög
ónútímaleg, laus við siðræna alvöru og mannúðarkennd, skil-
yrðislaus dýrkun á óraunsærri, jafnvel dulúðugri ljóðrænni feg-
urð, eins konar framhald erlendrar 19. aldar Ijóðagerðar af skóla
Verlaines og Baudelaires, og Rilkes að nokkru leyti. Fágun og
næmleiki er af því tagi, sem óþekkt er áður í islcnzkri ljóða-
gerð, og eru sum kvæði þessarar bókar fullkomnun sinnar teg-
undar. Tómas skilgreinir sjálfur eðli Ijóða sinna og takmark-
anir þeirra, bæði i Aladdín, Eftirmála og viða annars staðar,
í Aladdín segir:
13*