Tímarit Máls og menningar

Volume

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Page 40

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1945, Page 40
30 TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR unum. Ekkert þykir jafnsjálfsagt og kristnitakan, sem virðist þó á sínum tíma hafa borið meiri vott um tómlæti Mörlandans en trúar- vakníngu, framborin og samþykt af heiðnum mönnum á alþíngi til að bæta sambúðina við úllönd og koma í veg fyrir flokkadrætti um utanríkisstefnu: hagfeld og skynsamleg ráðstöfun, frá öllum sjónarmiðum samkvæm kenníngum Hávamála. Og blóta máttu menn eftir sem áður. 13 Hin norræna örlagatrú, sem virðist vera skynsemistrú víkínga- aldarinnar, ólík guðatrúnni, er undirstöðuatriði lífsskoðunar í forn- bókmentum vorum. Sama máli gegnir um hetj uskáldskap Eddu frá forsögulegum tíma. I hinni norrænu opinberunarbók, Völuspá, sem kynni að vera samin mannsaldri áður en kristni er lögtekin, og altað hundrað og fimtíu árum áður en ritaðar bókmentir hefjast á ís- lensku, segir frá örlögum guðanna. Nú er örlagahyggja að vísu ekki sérnorrænt fyrirbrigði, í fyrndinni var hún hafin til vegs í bókment- um Grikkja. Og hún er trú sem fylgir sérstökum kjörum manna og háttum hvar sem er á jörðinni, einsog draugatrú fylgir ákveðnu þjóðfélagsstigi, atvinnuháttum og amboðum; örlagatrú er til dæmis sterk meðal Araba; hún er trú herskárra manna, eyðimerkurbúa og sjófarenda. I evrópiskri þjóðtrú sem kynni að vera eldri en kristin- dómurinn verður hennar vart, allir kunna þjóðsöguna um Þyrnirósu. í öllum meiri háttar trúarbrögðum leynist slángur af örlagatrú. En í kirkjunni hefur frá upphafi verið mjög sterk andstaða gegn þess- konar stefnu, hún hefur verið fordæmd seint og snemma frá því á dögum kirkjufeðranna og komst aldrei upp fyrir moðreyk framað siðaskiptum að kalvínskan hófst kennandi forákvörðun sálarinnar, prædestinatio, enda eru allar hugmyndir um fyrirframákveðin per- sónuleg örlög manna neitun á höfuðgreinum kristins dóms, svosem ábyrgð mannsins á verkum sínum gagnvart guði, og predikuninni um sinnaskipti og yfirbót. Grein góðs og ills er undirstaða kristinnar kenníngar, lögð í ritum kennifeðra og samþyktum kirkjuþínga, upp- haf og endir allrar siðfræði: maðurinn hefur frjálsan vilja til að velja og hafna, hann ræður sjálfur verkum sínum og mun verða
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue: 1. tölublað (01.05.1945)
https://timarit.is/issue/380787

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.

1. tölublað (01.05.1945)

Actions: