Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Side 43

Uiblíugagnrýni, hneykslanir og pcrsónudýrkun
kynna, að þeir væru að herma eftir
þrótilausu gamalmenni, þegar þeir
vilja fara nokkrum orðum um þessa
andans hetju, sem bauð byrginn öll-
um máttarstólpum síns þjóðfélags og
erlendu hernámsveldi í kaupbæti.
Mér var ljúft að prédika um Jesú sem
fyrirmynd mannlegra dyggða, en öll
trúarleg persónudýrkun var mér víðs
fjarri.
Af þessum sökum var mér ekkert
sjálfsagðara en að setja fram ummæli
mín um Jesú í sama formi og um-
mæli um aðra menn, og mér datt
aldrei annað í hug en hann risi keik-
ur undir því. Þegar hann kallaði
samborgara sína nöðrukyn og líkti
þeim við kalkaðar grafir fullar af
dauðra manna beinum, þá kallaði ég
það skammaryrði og þóttist ekki
finna annað orð betra yfir þann
munnsöfnuð. Væru honum hins veg-
ar lögð einhver þau orð í munn, sem
mér þótlu loðin eða bera vott tak-
mörkuðu gáfnafari, þá þóttist ég ekki
í vafa um, að eitthvað hefði brjálazt
í meðförum. En spekiyrði öll og
snilliyrði taldi ég líklegt að honum
væru réttilega eignuð, því að það
þótti mér miklu eðlilegri þróun frá-
sagna, sem ganga milli manna í
strangtrúarsöfnuðum, að snilliyrði
geti breytzt í loðmullu en flatneskja
breytist í speki.
En þessi eðlislæga afstaða mín til
trúarlegrar persónudýrkunar dró dilk
á eftir sér. Þegar maður var komiun
sem sálnahirðir norður í Eyjafjörð,
þá komst maður í samband við með-
bræðurna á annan hátt en áður. Við
prest sinn, sem var hinn látlausasti
og hreinskilnasti í allri viðkynningu,
ræddu menn trúarskoðanir sínar og
trúarreynslu og leituðu álits hans.
Þá var eingetnaðarkenningin mjög á
dagskrá og umdeilt mál. Presturinn
hafði ekki snefil af áhuga á málinu
út af fyrir sig, en það stappaði nærri,
að viðræðanda gæti verið það sálu-
hjálparatriði, og því helgara sem
honum var umræðuefnið, því fleira
sagði hann óraleiðir frá allri skyn-
semi. Þá var saminn og látinn á
þrykk úr ganga bæklingur einn, sem
bar heitið Var Jesús sonur Jóseps?
Séra Haraldur hafði einu sinni tekið
efnið til meðferðar í einni prédikun
sinni, og það þótti ein snilldarlegasta
prédikun hans, og var þá mikið sagt.
Hann dró mjög úr mikilvægi ákveð-
inna kenninga um þetta efni, lagði á-
herzlu á, hve tilkoma hvers manns í
þennan heim væri mikill helgidómur,
og hann fór háfleygum orðum um
helgi ástar manns og konu. Hins veg-
ar þótti honum sem ekki væri fyrir
það að synja, að óvenjulegir hlutir
hefðu átt sér stað í sambandi við
holdgun svo guðlegrar veru sem Jes-
ús var. Presturinn í Saurbæ tók aftur
á móti mjög hversdagslega á hlutun-
um. Hann lauk bara upp biblíunni
eins og hverri annarri gamalli bók
og dró fram þá einföldu staðreynd,
345