Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Blaðsíða 95

hann, þá birtist þegar við fyrstu
kynni af honum í sögunni kristnir
eðlisþættir: „Hverjum manni var
hann lítillátari og vinsæll, svo að
hvert barn unni honuin. Hann var
léttúðugur (sem merkir hér glaðlynd-
ur) og mildur af fé.“ Þegar Kjartan
fer utan, segir sagan og minnir oss
enn á vinsældir hans: „Tíu voru þeir
íslenzkir menn saman alls, er í ferð
voru með Kjartani, og enginn vildi
skiljast við Kjartan fyrir ástar sak-
ir.“ Og þegar Kjartan er við hirð Ól-
afs konungs, kemst sagan svo að
orði: „Kjartan var þar svo vinsæll,
að hann átti sér engan öfundarmann
innan hirðar. Var það og allra
manna mál, að cnginn hefði slíkur
maður komið af Íslandi sem Kjart-
an.“ Áherzla sú, sem lögð er á lítil-
læti Kjartans annars vegar og vin-
sældir hans hins vegar, minnir þegar
á afstöðu helgra manna til annarra
og afstöðu annarra manna til þeirra,
enda beinist athygli lesandans brátt
að öðrum þáttum í fari Kjartans, sem
eru af sama toga spunnir. Þegar
Kjartan hefur tekið kristni og er á
förum til íslands, kveður Ólafur kon-
ungur hann með þeirri bón, að Kjart-
an haldi vel trú sína. Og Kjartan læt-
ur sér þetta að kenningu verða. Um
veturinn eftir er Kjartan heima í
Hjarðarholti: „Kjartan fastaði þurrt
langaföstu og gerði það að engis
manns dæmum hér á landi, því að
það er sögn manna, að hann hafi
Um írsk atriSi í Laxdœla sögu
fyrstur manna íastað þurrt hér inn-
anlands. Svo þótti mönnum það und-
arlegur hlutur, að Kjartan lifði svo
lengi matlaus, að menn fóru langar
leiðir að sjá hann. Með slíku móti
voru aðrir hættir Kjartans umfram
aðra menn. Síðan gengu af páskarn-
ir.“ Hér er auðsæilega á ferðinni
maður, sem lætur sér ekkert hálfkák
nægja. Fyrstur íslendinga verður
hann til að þurrfasta alla langaföstu
og rækir hinn nýja sið af einsýni og
skyldurækni, þótt skjótræði hans og
ögrun við aðra menn komi að vísu
ekki fullkomlega heim við kristnar
kennisetningar. Kjartan er blandað-
ur af tveim meginþáttum: annars
vegar hlýðni og undirgefni við krist-
inn sið og hins vegar veraldlegum
metnaði. í þeim átökum, sem eiga sér
stað milli þessara þátta, hlaut kristn-
in að sigra i dauða hans.
„Síðan gengu af páskarnir,“ og
þegar þeim er lokið, er efnt til brúð-
kaups, og Kjartan gengur að eiga
Hrefnu Ásgeirsdóttur. Tíminn líður,
og koma aðrir páskar, en á þvi méli
hefur óvild magnazt milli Kjartans og
fyrri ástkonu hans, Guðrúnar Ósvíf-
ursdóttur. Að þeim páskum liðnum
er honum ráðið bana fyrir tilstilli
hennar.
í sögunum yfirleitt er fremur spar-
lega haldið á tímasetningu, en þó
keinur fyrir, að nefndir séu ákveðn-
ir vikudagar. Stundum eru þeir
nefndir berum orðum, en hitt kemur
397