Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Síða 104

Tímarit Máls og menningar
hafi undarlega ótrú á andlegum þroska
nemenda, kemur þetta víða fram í efnisvali
og ekki síður í „skýringa“-hefti því er
Skólaljóðunum fylgir. Þetta „skýringa“-
hefti inniheldur „skýringar" á einstökum
orðum, uppástungur um ritgerðarefni auk
nokkurra upplýsinga um útgáfur á verkum
ljóðahöfundanna og bendingar á ritgerðir
og bækur um skáldin. Vissulega væri ástæða
til að ræða þetta hefti frekar, en rúmsins
vegna verður ekki farið út í það hér. Þó
get ég ekki á mér setið að vekja athygli
á þeim einstæða fróðleik sem höfundurinn
virðist finna í bókmenntaskrifum Morgun-
blaðsritstjóranna. Virðist hann fremur sjá
ástæðu til að benda börnum á skriffinnsku
þeirra, en sum helztu bókmenntaritlandsins.
T. d. veit hann víst ekki að skrifuð hefur
verið íslenzk bókmenntasaga. f fáum orð-
um sagt; mér sýnist þetta „skýringa“-kver
helzt vera ætlað til notkunar á fávitahælum.
Þau stuttu æviágrip skáldanna, sem prentuð
eru í Skólaljóðunum sjálfum, eru harla mis-
jöfn að gæðum og sannleika. Mér sýnist
þau bera fullmikinn keim af þeirri slúður-
sagna-tilhneigingu, sem svo mjög gætir í
sögukennslubókum, þegar listamenn eiga í
hlut. Þar segir m. a. um Jón Thoroddsen:
„Þar felldi hann hug til ungrar stúlku, en
faðir hennar vildi ekki samþykkja ráðahag-
inn nema með því skilyrði, að Jón færi
utan og lyki laganámi“. Þá hljóta bömin
meðal annars eftirfarandi fræðslu um Sig-
urð Breiðfjörð: „Sigurður var talinn vinnu-
samur, þótt hann væri alla tíð fátækur,
enda ör á fé, gleðimaður mikill og sást þá
ekki fyrir um eyðslu". Jóhannesar úr Kötl-
um er helzt getið sem barnabókahöfundar.
Um Stein Steinar er sagt að „hann var
fyrstur íslenzkra skálda, sem markvisst
stefndi að því að ryðja brautina fyrir nýtt
ljóðform, órímuð eða hálfrímuð ljóð“.
Gaman væri að fá nánari upplýsingar um
hálfrímuð ljóð. Að öðm leyti mætti ráða
af þessum orðum að allar endumýjunartil-
raunir í íslenzkri ljóðagerð hafi verið kák
eitt, þar til Steinn fór að yrkja. Þar að
auki er það ekki rétt að Steinn hafi fyrstur
Islendinga ort órímað ljóð.
Kristján Gunnarsson hefur alloft þann
liátt á, að fella niður eitt eða fleiri erindi
úr þeim kvæðum, er hann hefur valið í bók-
ina. Slíkt athæfi er jafnan mjög vafasamt,
vægast sagt. Stundum getur þetta þó verið
afsakanlegt, en oftar virðist mér þetta samt
jaðra við misþyrmingu, svo ekki sé meira
sagt. Ég vil sérstaklega benda á þá meðferð,
sem ljóðaflokkur Steins Steinars, Tíminn
og vatnið, hlýtur í bókinni. Tíminn og
vatnið er, eins og flestum mun kunnugt,
flokkur einstakra ljóða, sem bera númer
í stað nafns. Hér er öllum númerum sleppt
og síðan fellt úr eftir dutlungum safnarans.
Ekki veit ég hvort safnarinn hefur fengið
leyfi til þessarar aðgerðar, en ljót er hún.
Að lokum vil ég svo minnast lítillega á
teikningar Halldórs Péturssonar. Skreyt-
ingu vil ég ekki kalla það, því mér þykir
að þeim lítið skraut. Það kann að vera vel
til fundið að myndskreyta Skólaljóð, sé það
vel gert og í hófi, en hvorugt er hér við-
haft. Sérstaklega vil ég benda á teikningu
á bls. 61, þar sem sveinstauli einn er að
klóra í hnakkann á „hazarskvísu" klæddri
eftir nýjustu tízku úr Markaðinum:
„Greiddi ég þér lokka
við Galtará
vel og vandlega“.
Þessar hendingar Jónasar eru prentaðar
á sömu blaðsíðu.
Bókmenntakennsla í skólum er sjálfsagð-
ur hlutur og nauðsynlegur, og góð Skóla-
ljóð geta komið þar að miklu gagni. f raun-
inni ættu þau að vera undirstaða þeirrar
kennslu. Það er því ekki lítið atriði hvern-
ig til tekst um gerð slíkrar bókar og það
er ábyrgðarstarf að setja hana saman og
406