Tímarit Máls og menningar - 01.12.1964, Page 119

Erlend tímarit
Stórum afdrifaríkt var það af hve mikilli
léttúð Krústjoff virtist tilbúinn að hafa for-
ustu um sundrungu hins sósíalistíska heims
og kommúnistahreyfingarinnar. Þó létu
ýmsir vestrænir kommúnistaforingjar, sem
nú eru með böggum hildar út af brottför
Krústjoffs, ógert að hefja upp raust sína
um þetta mál. A Stalínstímabilinu slitnaði
sambandið við eitt sósíalistískt ríki —
Júgóslavíu — en Krústjoff hafði það af á
ekki lengri tíma en þrem árum að slíta
stjórnmálasambandi við eitt sósíalistískt
ríki — Albanfu; reyndi að knýja fram út-
legð Kína úr heimshreyfingu kommúnism-
ans; og var kominn á fremsta hlunn að
rjúfa stjórnmálasamband við Kína; spillti
að stórum mun sambúðinni við Norður-
Kóreu og Norður-Víetnam; og neyddi Rú-
meníu til að gera uppreisn gegn efnahags-
pólitík hans.
Og á stjórnarárum Krústjoffs höfnuðu
ýmsir kommúnistaflokkar utan sósíalistísku
ríkjanna leiðsögn Moskvu, þar á meðal
jafn mikilvægir flokkar og sá indónesíski
og japanski. Margir aðrir flokkar, eins og
sá indverski, belgíski og brasilíanski,
klofnuðu gjörsamlega. Tilraun Krústjoffs
að skella allri skuldinni fyrir þetta á kín-
verska kommúnistaflokkinn fékk ekki
hljómgrunn meðal óbreyttra flokksmanna
utan Sovétríkjanna, enda þótt leiðtogar
fc þeirra samþykktu sjálfkrafa hvert orð og
athöfn sem dýpkaði gjána og stráði salti í
sárin.
Hið gífurlega framlag Sovétríkjanna til
hernaðaraðstoðar við Indland, í því skyni
að halda við því sem virðist vera tilbúin
spenna við norðurlandamærin — í stað
þess að hvetja Indverja til að jafna málin
með samkomulagi eins og mörg ríki Asíu
og Afríku hafa gert — er líka mál sem
kommúnistaleiðtogar utan sósíalistísku
landanna hefðu getað haft einhver áhrif á.
Þessi stuðningur við hægristjóm í Indlandi
sem virðist vera að gabba bæði Austur og
Vestur til að veita sér sífellt meiri hjálp,
hefur valdið Sovétríkjunum töluverðum á-
Iitshnekki í Afríku og Asíu, en þar fara
vinsældir Indlands stöðugt minnkandi.
Framkoma indversku fulltrúanna á öllum
ráðstefnum Afríku- og Asíuþjóða hefur
vakið andúð flestra þátttakenda, og Ind-
land er nú í rauninni einangrað á slíkum
ráðstefnum eins og það er reyndar í Asíu
og Afríkti. Engin furða að sárustu kvein-
stafirnir út af afsetningu Krústjoffs bárust
frá indversku blöðunum, ásamt ægilegum
spádómum um það sem kynni að koma fyr-
ir ef brottför Krústjoffs opnaði leið að
kínversk-sovézku samkomulagi.
Einn var sá háttur í persónulegri mála-
meðferð Krústjoffs sem kom nánustu
stuðningsmönnum hans stundum til að ör-
vænta, en það voru ófyrirsjáanlegar sveifl-
ur hans frá einni meiningu til annarrar.
Gott dæmi um þetta var maísræktin. Arum
saman þeysti Krústjoff um landið hvetj-
andi bændur til að snúa sér að maísrækt.
Ifveitiekrur Ukraínu voru lagðar undir
maís; beitihagar Eystrasaltslandanna voru
lagðir undir maís; allt landbúnaðarskipu-
Iag Sovétríkjanna fór á ringulreið. Og á
síðustu tveim árum hefur gengið mjög á
gullbirgðir Sovétríkjanna, en hveiti í stór-
um stíl verið keypt í Bandaríkjunum og
Kanada. (Þetta kom af stað illkvittnisleg-
um brandara sem var talinn eiga uppruna
sinn að rekja til Jerevan-útvarpsins:
„Hlustandi skrifar og spyr: Hvað er krafta-
verk. Svar: Þegar sáð er hveiti í Kasakh-
stan og uppskorið í Kansas.“)
Á brezkri landbúnaðarsýningu sem ný-
lega var haldin í Moskvu spurði fréttamað-
ur Krústjoff hvernig honum litist á nokkra
glæsilega maísstöngla sem þar voru til sýn-
is. „Ojæja,“ svaraði hann, „maísinn er ekki
lengur eftirlætisástin mín. Nú er það til-
búinn áburður.“ Þetta var í fyrsta sinn sem
421