Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Side 21

Kalt stríS
nú svo vel gerður, Reynir minn, að þú verður bráðum leiður á þessum lista-
mennskuhégóma og snýrð þér að verðugri viðfangsefnum.“
„Það getur vel verið,“ svaraði Reynir án tafar, „en viltu segja mér, pabbi
minn, hvað er ekki hégómi?“
Þar eð faðir hans var ekki viðbúinn þvílíkri spurningu, hélt hann áfram:
„Eg veit, hvað þú telur verðugt viðfangsefni: að reisa hús, stofna heimili,
vera síðan hirgur að þrældómi í tuttugu og fimm ár. Að þeim tíma liðnum
farinn maður, líklega með kransæðastíflu, þroskaður fyrir gamalmennahæli.
Ef ekki er þá settur punklur aftan við allt saman, þegar minnst varir. Það er
náttúrlega ekki beinlínis aðlaðandi tilhugsun að eiga að hera ábyrgð á fjöl-
skyldu, þegar maður getur átt von á því, að allt verði tætt í sundur fyrir
manni einn góðan veðurdag, liús og heimili, kona og börn, allt púlveríserað,
ef ekki af ásettu ráði, þá fyrir smávegis mistök eða bilun í fjarskiptakerfi.“
„Það færi nú ekki vel, ef allir hugsuðu svona,“ svaraði Hreggviður. Von-
andi er hættan á tortímingu heimsins orðum aukin og líður hj á eins og hala-
stjörnurnar, sem stundum var talað um í mínu ungdæmi. Þær áttu að rekast
á jörðina einhvern liltekinn dag og sundra henni. Enginn lagði í alvöru
trúnað á, að heimsendir væri í nánd nema kannski ein og ein kerling, sem
lagðist í rúmið, þegar hinn mikli dagur nálgaðist. Og svo fór kómetan auð-
vitað fram lij á, ef hún var þá nokkuð annað en heilaspuni.“
Reynir: „I augum flestallra er helsprengjan eins og kómeta í lygasögu.
Það er meinið. Menn skortir blátt áfram ímyndunarafl til að skilja svo lygi-
lega staðreynd. Það er kannski ekki láandi. Menn vita ekki betur en þeir séu
alltaf að strita við að skapa sér meira og meira öryggi. Og svo er allt í einu
húið að finna upp tæki, sem í einu vetfangi getur afmáð allt líf á jörðinni.
Það er von að hrekklaust fólk eigi erfitt með að skilja. Og það lítur bara upp
sljóum augum eins og kýr í túni og heldur áfram að bisa við að skapa sér
lífsöryggi.“
Reynir kveikti sér í sígarettu og saug nokkra reyki ofan í lungu. Svo hélt
hann áfram:
„Gallinn við mig og mína líka er kannski sá, að við höfum fengið lífsreynsl-
una of snemma, við bíðum þess ekki bætur, sem við höfum séð og reynt.
Okkur þykir það illur heimur, sem við erfum. Við erum hvekktir, tortryggn-
ir út í allt og alla og finnum okkur ekki neinn traustan grundvöll að standa á.
Listiðkun okkar er eins og ég sagði könnun og leit, leit að sannleika, sem
hægt sé að treysta, leit að kennileitum í gerningaveðrum samtíðarinnar. Þú
259