Tímarit Máls og menningar - 01.12.1965, Page 117

Hlutur Kelta í landnámi íslands
Hauks Erlendssonar (d. 1334). Af
Melabók sést, að Vestmenn, norrænt
fólk frá Bretlandseyjum, hafði num-
ið Landeyjar, e. t. v. Vestmannaeyj-
ar og neðri hluta Hvolhrepps, Duf-
þaksholt, áður en Ketill kom út, og
sennilega allmörgum árum áður. Duf-
þaksholt á að hafa verið numið af
leysingja, en þeir reistu ekki fyrstu
býlin í hverju héraði, heldur hafa
þeir unnið hjá fyrri eigendum sín-
um og frumlandnámsmönnum, með-
an þeir voru að koma undir sig fót-
um í nýja landinu, kvikfé var fátt og
land órutt til ræktunar. Hér er að
vísu ekki um neinn heimsbrest að
ræða í landnámssögu okkar, því
að heimildalaust er að teygja land-
nám þeirra: Hildar, Hallgeirs, Ljótar
og Dufþaks — fram fyrir komu Ing-
ólfs karlsins, en einhverja menn á
hann þó að hafa fundið fyrir í Vest-
mannaeyjum, þegar hann har þar að
landi.
Rangárþing virðist numið a. m. k.
sannfróður um embættisaldur fyrstu lög-
sögumanna; Hrafn og Þórarinn gegna báð-
ir starfi í slétt 20 ár. Ari átti aðgang að
svo langminnugum heimildamönnum, að
hann hefur haft sæmilegar heimildir fyrir
embættisaldri Þórarins, og þar með fyrir
því, að Hrafn hafi gegnt lögsögu fram
undir 950. Ari gerir ráð fyrir, að Hrafn
sé kominn á virðulegan aldur um 930. Lög-
sögumannsembættið var sú virðingarstaða,
að menn hafa varla verið kjörnir til henn-
ar langt undir fimmtugt á 10. öld, en þar
með er Hrafn ekki fæddur löngu eftir 880.
að hálfu frá Bretlandseyj um, og ör-
nefni eins og Kross, Kirkjubær,
Steinkross, Krosshólar og jafnvel Dí-
mon, þar eru a. m. k. sj ö hólar og hæð-
ir með því nafni, gætu bent til kelt-
neskrar frumkristni í héraðinu, þótt
um nafnaflutning geti einnig verið að
ræða. Þá gerðist það á landnámsöld,
að þar bar að landi vestrænan guðs-
mann, Ásólf alskik Konálsson, og á
liann að hafa verið leiðtogi postul-
legrar tölu Krists vina. Sturla Þórð-
arson getur þess, að þeir Ásólfur hafi
ekki viljað eiga skipti við heiðna
menn og þiggja mat að þeim. Það
mun ályktun hans af sögn Ara um
Papa, en þeir Ásólfur virðast taldir
meinlætasamir, miklir vinir Krists
og hálfgerðir eða algerðir Papar.
Þannig eigum við ekki einungis
sagnir um það, að Papar hafi flúið
héðan undan víkingum, heldur hafi
þeir einnig siglt hingað í kjölfar
þeirra. Frásögnin af Ásólfi alskik er
helgisögn, en þannig er einnig um
Papa-sögu Ara fróða. Hér er því um
jafngóðar heimildir að ræða, en þær
sanna ekki annað en það, að líklega
hafa einhverjir ’hermenn Krists* lagt
hingað leið sína sunnan af Bretlands-
eyjum á landnámsöld og sennilega
nokkru fyrir þann tíma. Engum hefur
dottið í hug mér vitanlega, að þeir
Ásólfur hafi hnoðazt hingað norður
á skinnbáti, en búsmala er ekki held-
ur getið í farteski þeirra. Ef það
högglast eitthvað fyrir mönnum,
355