Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Blaðsíða 136

Tímarit Máls og menningar
Júlíönu Sveinsdóttur listmálara og kann
það að hafa valdið þessari rangfærslu.
Sagt er að þeim sem ekki vildu hlíta
stefnu Kominterns í einu og öllu hafi
umsvifalaust verið vikið úr Kommún-
istaflokki Islands. (s. 242) Hér fær unga
kynslóðin þann fróðleik, að stefna
Kommúnistaflokksins hafi verið ákveð-
in af Komintern í Moskvu, en ekki hér
heima á þingum flokksins. Þetta er raun-
ar dæmi um þann hráa Morgunblaðs-
áróður sem hefur dunið svo lengi á þjóð-
inni að hann er orðinn algildur „sann-
leikur" án þess að nokkurntíma hafi ver-
ið gerð alvarleg tilraun til að rannsaka
hvað hæft er í honum. Ekki verður þetta
heldur skilið öðruvísi en svo, að það hafi
verið regla í Kommúnistaflokknum að
reka menn úr flokknum jafnskjótt og
þeir höfðu aðra skoðun en forystan, sem
aftur hafi verið stjórnað frá Moskvu.
Sannleikurinn er sá, að brottrekstur var
allra síðasta ráðstöfunin sem gripið var
til samkvæmt reglum hans um flokks-
aga. Það kom mjög sjaldan fyrir að
mönnum væri vikið úr flokknum, að
undanteknu örstuttu skeiði í lífi hans,
síðla vetrar og vorið 1934 þegar „ein-
angrunarstefnan" svokallaða varð ofan á
í forystunni. En jafnvel þá var það síð-
asta ráðið sem gripið var til og ýmislegt
á undan gengið. Brynjólfur Bjarnason
og Einar Olgeirsson voru t. d. báðir
gagnrýndir hart í blaðinu sem Brynjólf-
ur ritstýrði, en aldrei kom þó til brott-
rekstrar þeirra. Og brottrekstrarnir á
þessu tímabili voru bráðlega leiðréttir,
— þeir eru dæmi sem draga má lærdóma
af og víti til að varast, en ekki forað til að
velta sér uppúr.
Komintern er kallað „þriðja alþjóða-
samband verkalýðsins". (s. 242) Það
heiti á sambandinu var aldrei til. Stund-
um var sagt „Þriðja alþjóðasambandið"
(3. Internationale).
Félagshugurinn gat blandast dæma-
lausri foringjahollustu. Þegar leið-
togar flokksins, Brynjólfur Bjarna-
son og Einar Olgeirsson, höfðu ekki
efni á að fá sér ný föt árum saman var
efnt til samskota innan flokksins til
að kaupa þeim föt. Til þess að nýta
samskotaféð sem best buðust félagar
úr hópi sjómanna til þess að kaupa
fataefni erlendis þar sem það var
ódýrara en hér. Klæðskeri í flokkn-
um tók síðan að sér að sauma fötin í
tómstundum sínum.“ (s. 242)
I viðtali við undirritaðan svarar annar
leiðtoginn, — Brynjólfur Bjarnason, —
þessari staðhæfingu á þessa leið: „I
flokknum var mikil samhjálp með vin-
um og félögum. Við Einar áttum marga
góða vini og nutum svo sannarlega góðs
af því, þegar við unnum kauplaust fyrir
flokkinn og mest þrengdi að. Þessu gera
söguritarar skil á þann veg að taka upp,
án þess að geta heimilda, sögu um al-
menn samskot til fatakaupa handa okk-
ur, sem manni skilst að eigi að vera til
marks um persónudýrkun í flokknum.
Þetta eru að vísu smámunir en er þó
nokkuð glöggt dæmi þess hvernig með
dálítilli hagræðingu má flétta inní frá-
sögnina þá sögutúlkun, sem höfundi er
mest í mun. Samhjálp er allt annað en
dýrkun eða „dæmalaus foringjaholl-
usta“, eins og það er orðað.“
I formála bókarinnar segjast höfundar
telja mikilvægara „að dveljast nokkuð
við meginatriði sögunnar, lesa frum-
heimildir um þau og vinna verkefni
tengd þeim, en að hlaupa á sem allra
flestum efnisatriðum sem oftast falla
262