Húnavaka - 01.05.1972, Page 26

24
HÚNAVAKA
Hér á landi mun langspilið vera eina hljóðfærið, sem náði nokk-
urri útbreiðslu fyrr á öldum, enda heimasmíðað. Fiðlur voru óvíða,
og fyrsta orgel kom til landsins um 1800. En þótt ekki væri mikið um
hljóðfæraleik, var þeim mun meira sungið.
Óhætt mun að fullyrða, að engin þjóð í heimi liefir náð eins mik-
illi fjölbreytni í ljóðagerð og íslendingar að því er formið snertir.
Óendanleg tilbreyting í rími, stuðlagerð og bragarháttum á varla
sinn líka, og tæplega munu finnast jafnmargir hagyrðingar og hér á
landi, þ. e. menn, sem geta kastað fram rétt kveðnum stökum, og það
oft dýrt kveðnum, næstum jafnauðveldlega og aðrir tala óbundið
mál. í ritmáli surnra höfunda telja menn sig hafa fundið hrynjanda,
sennilega án þess að höfundarnir hafi sjálfii gert sér grein fyrir því
einkenni stíls síns. í svonefndum atómkveðskap virðast öll þessi ein-
kenni lcjgð fyrir róða, enda eru ekki allir á eitt sáttir um að kalla
slíkan skáldskap ljóð, og fáir munu leggja það á sig að læra þau ut-
anað, ekki sízt þar sem innihaldið virðist oft ekki sérlega áhugavert.
Ekki veit ég, hvort lög hafa verið samin við þennan kveðskap, og
færi þá sennilega bezt á því, að þau væru án laglínu og stefja, líkt og
nú tíðkast í tónsmíðum yngri tónskálda.
í sönglist eins og í ljóðagerð hafa íslendingar farið sínar eigin
götur. í fyrsta lagi má nefna rímnakveðskapinn og hinar ótal mörgu
stemmur. Þessi scingur lieyrist nú orðið varla nema í útvarpi eða af
hljómplötum. I>á er það tvísöngurinn, sem nú er að mestu fallinn
í gleymsku en naut mikilla vinsælda, enda eru mörg tvísöngslögin í
senn fögur og þróttmikil. Arftaka tvíscingsins má svo kalla margradd-
aðan fjöldascing, sem óvíða — eða hvergi — hefir náð eins mikilli út-
breiðslu og hér á landi og varð mjcig algengur á mannamótum eða
þar sem nokkrir menn voru samankomnir við ýmis tækifæri, en ger-
ist nú æ sjaldgæfari. Þórarinn Guðmundsson fiðluleikari hefir sagt
mér frá því, að Sveinbjc'irn Sveinbjörnsson hafi eitt sinn verið í sam-
kvæmi á Hótel Skjaldbreið, og var þar mikið sungið. I lokin risu
allir samkvæmisgestir úr sætum og sungu þjóðsönginn, undirbún-
ingslaust, og komu þar fram allar fjórar raddirnar, líkt og æfður
kór væri að syngja. Sveinbjcirn varð frá sér numinn af hrifningu,
steig upp á stól og lét svo ummælt, að svona hlntir gætu hvergi í
heimi gerzt nema á íslandi, að tekið væri nndir með öllum rciddum í
fjöldascing, ekki sízt í jafnerfiðu lagi og þessu.
Eftir þennan inngang ætla ég að fara nokkrum orðum um sönglíf