Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 49

Hér hafa ver ið rædd nokk ur meg in at riði úr þeirri fag ur fræði sem
fram kem ur í rit gerð Helga Sig urðs son ar um upp drátt a- og mál -
ara list ina. En það er kannski ekki síð ur fróð legt að huga rétt sem
snöggvast að því sem kem ur ekki fram hjá hon um og bera við horf
hans sam an við ólík grund vall ar sjón ar mið sem koma fram hjá þre-
m ur ís lensk um list mál ur um sem rit að hafa um list sína. Eins og
áður var get ið lít ur Helgi svo á að list in sé afl vaki fram fara, en á
hinn bóg inn virð ist ekki örla á þeirri hug mynd að mynd list in sjálf
eigi sér ein hverja þró un eða sögu. Hér er eng in sögu leg nálg un á
ferð inni, mynd list in er ein fald lega svona. En tök um líka eft ir því
að hér er ekki held ur ver ið að rétt læta neina til tekna lista stefnu
með því að segja að í grunn inn hafi sönn mynd list alltaf ver ið með
ein hverj um til tekn um hætti, frá upp hafi vega, til að mynda tján ing
eða form. En slíka sögu lega af stöðu má á hinn bóg inn sjá hjá
Krist ínu Jóns dótt ur.
Þeg ar deil urn ar um abstrakt mál verk ið stóðu sem hæst um
miðj an sjötta ára tug 20. ald ar tók Krist ín Jóns dótt ir sér fyr ir hen-
d ur að verja full trúa þess og hvetja þá til dáða. Í út varps er indi sem
birt ist síð ar á prenti setti hún list þeirra í beint sam band við ex -
pressjón is mann. Hún seg ir þar:
Sú stefna eða hreyf ing, sem nefnd er „ex pression ismi“ er ekki ný, þó
henni yrði fyrst gef ið það nafn á því tíma bili, er henn ar miklu frá sagn ar -
mögu leik ar voru kann að ir til hins ítrasta. Það sem inni felst í orð inu „ex -
pression“ í þessu sam bandi mætti helzt skýra svo, að það sé sá brenn andi
kraft ur, sem leys ir úr læð ingi þann guð dómsneista, sem í mann in um býr.
„Ex pression ism inn“ hef ur alltaf ver ið til, runn ið sam hliða öll um nýj um
stefn um, alltaf búið að baki allri sannri list.15
Seinna í er ind inu tal ar hún um „sterka liti og kröft ug form“, um
list ræna end ur sköp un hlut anna og um að gefa sig á vald til finn ing -
anna. Að henn ar dómi er fyr ir mynd in ekki leng ur það sem skipt ir
máli, því að nú er það málar inn sjálf ur sem hef ur tek ið við hlut verki
fyr ir mynd ar inn ar, til finn ingar hans eru í raun fyr ir mynd in sem mál -
að er eft ir, lista verk ið er ekki end ur spegl un ytri veru leika held ur til -
„skuggsjá sköpunarverksins“ 333skírnir
15 Krist ín Jóns dótt ir, „Nokk ur orð um mynd list“, Helga fell, 1954, bls. 15.