Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 80

frels is hug tak ið. Chen ey C. Ryan bend ir á að Nozick gefi sér að til
séu rétt indi og að þau séu frelsisrétt indi ein stak linga (Ryan 1981:
336). Thom as Na gel tek ur í sama streng og seg ir rétti lega að ken-
n ingu Nozicks vanti sið fræði lega und ir stöðu. Hún svífi í lausu
lofti (Na gel 1981: 191–205). Reynd ar við ur kenndi Nozick að hin
sið fræði lega und ir staða mætti vera sterk ari (Nozick 1974: 9).
En víkj um aft ur að ein stak lingn um. Sum ir segja að sér hver ein -
stak ling ur sé ekk ert ann að en laustengt banda lag heila stöðva. Við
höld um að við tök um ákvarð an ir sjálf en í reynd tek ur ákvörð un -
in okk ur.24 Mér sýn ist þetta þýða að við get um ekki bæði sagt að
ein stak ling ur inn sé til og að sam fé lag ið sé ekki til. Sé ein stak ling -
ur inn sam fé lag heila stöðva þá er hann ann að hvort ekki til eða þá
eru bæði sam fé lag ið og ein stak ling ur inn til.
Sam kvæmt „banda lags hyggj unni um ein stak ling inn“ er sjálf ið
á viss an hátt blekk ing. Heim spek ing ur inn Der ek Parfitt er þeirr ar
skoð un ar (hann er mér vit an lega ekki banda lags sinni, ég ekki hel-
d ur). Að hans áliti er sjálf ið í besta falli knippi eig in leika, ef það er
þá eitt hvað á ann að borð.25 Ekk ert er því til fyr ir stöðu að hugsa
sér að sjálf klofni í tvennt eða að tvö sjálf renni sam an. Lít um á
ein stak linga sem hafa lent í því að tengsl milli heila hvela hafa rof-
n að. Fólk sem þannig er ástatt um virð ist á ein hvern hátt klof ið í
tvennt. Hvor helm ing ur inn um sig hef ur sína sér stöku skynj un
(Parfitt 1979: 186–209). Vinstri hönd in veit ekki hvað sú hægri
ger ir svo vitn að sé í helga bók (Matteus ar guð spjall 6.3). Því má
velta fyr ir sér hvar draga eigi sið ferði leg ar marka lín ur þeg ar hug -
klof ið fólk er ann ars veg ar. Á að draga marka lín urn ar milli hug -
anna beggja? Eiga hug arn ir þá hvor sinn hluta lík am ans? Og hvað
með banka bók hins hug klofna, verð ur að kljúfa hana í tvennt? Úr
slík um efa semd arpæl ing um um sjálf ið gera lista menn sér mik inn
mat og feitan. Einn þeirra er banda rísk ur rit höf und ur sem skrif ar
und ir dul nefn inu Luke Rhinehart. Skáld saga hans, Ten inga mað -
ur inn (The Dice Man), fjall ar um mann sem upp götv ar að sjálf ið
stefán snævarr364 skírnir
24 Þetta er feng ið að láni úr skáld sögu eft ir Ólaf Hauk Sím on ar son (1978).
25 Hug mynd in er ætt uð frá skoska heim spek ingn um Dav id Hume (sjá t.d. Hume
1962: 302).