Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 171

Hvern ig lifðu hefð bund in við horf til kynj anna áfram og styrkt ust jafn vel
á sama tíma og stjórn kerf ið og at vinnu hætt ir tóku örum og stór stíga
breyt ing um? (bls. 177). Al mennt er þess um spurn ing um vel svar að. Sig -
ríð ur fær ir gild rök fyr ir því að á með an ís lensk þjóð ern is stefna byggði á
karl mann legri stað al mynd var sjálfs mynd kvenna í mik il væg um at rið um
mót uð sem and stæða þeirr ar stað al mynd ar og þar með sem and stæða hins
„sanna Ís lend ings“. Hún sýn ir hvern ig kven leik inn var með al helstu áli-
ta efna í þjóð fé lags um ræð unni á Ís landi á fyrri hluta 20. ald ar og hvern ig
tek ist var á um hug mynd ir um kven rétt indi og ein stak lings frelsi kvenna
ann ars veg ar og hug mynd ir um eðli kvenna byggt á móð ur hlut verki þeirra
hins veg ar.
Í grein ingu Sig ríð ar á hús mæðra stefn unni, sem á þriðja ára tug ald ar -
inn ar varð ofan á í þess um átök um, koma áhrif þjóð ern isum ræð unn ar á
sjálfs mynd kvenna skil merki lega fram. Þar voru kon ur eins og þjóð in
skil greind ar út frá „nátt úru legu eðli“ sínu. Þeim bæri að sinna móð ur -
hlut verk inu og þar með upp eldi nýrra Ís lend inga, en ekki vasast í stjórn -
mál um eða takast á við önn ur við fangs efni karla. Kven rétt inda stefn an,
sem blómstr aði í byrj un ald ar inn ar og fól í sér kröf una um að ein stak -
lings frelsi kvenna væri grunn ur inn að fé lags legri stöðu þeirra, var tal in
and stæð hin um þjóð legu gild um og af sprengi sið spill ing ar nú tím ans.
Nið ur staða Sig ríð ar er sú að valda leysi á op in ber um vett vangi hafi því
orð ið hlut skipti kvenna um leið og þeim var ætl að með hefð bundn um
störf um sín um að spyrna gegn hnign un ar á hrif um ný væð ing ar og ein stak -
lings hyggju (bls. 367).
Þetta er sann fær andi nið ur staða og vel rök um studd. Þó má gagn rýna
ein staka þætti í efn is með ferð Sig ríð ar. Hún seg ir á ein um stað að kven -
leika hug mynd ir hafi ver ið í and stöðu við hug mynda fræði kven rétt inda -
stefn unn ar á upp hafs ár um 20. ald ar (bls. 179) en einnig að kon ur hafi ekki
endi lega val ið ein rök in fram yfir önn ur held ur beittu þeim sitt á hvað
(bls. 182). Það er vissu lega rétt, kven rétt inda kon ur eins og Brí et Bjarn -
héð ins dótt ir áttu það t.d. til að vísa til sér stakr ar næmni kvenna og um -
hyggju semi, sem rekja mætti til reynslu þeirra af móð ur hlut verk inu, um
leið og þær kröfð ust sömu rétt inda kon um til handa og karl ar nutu. Hér
skýt ur sá vandi upp koll in um að grein ing á hug mynda straum um í orð -
ræðu get ur rek ist á hinn fé lags lega veru leika; sama kon an get ur sett fram
í senn ólík ar og and stæð ar hug mynd ir sem mót ast hverju sinni af þeim fé -
lags lega veru leika sem hún tal ar inn an, eins og við hverja hún er að tala
eða hvert er mark mið henn ar með því að halda til tekna ræðu eða skrifa
til tekna grein. Ástæða hefði ver ið til að gefa þessu at riði meiri gaum.
Einnig er ástæða til að staldra við tíma setn ingu Sig ríð ar á upp hafi „skip-
u legr ar um ræðu um rétt indi kvenna“ (bls. 185) sem hún tel ur vera um
miðj an ní unda ára tug 19. ald ar. Op in ber um ræða um stofn un kvenna -
skóla í Reykja vík og þar með um rétt kvenna til mennt un ar hófst hins
hinn sanni íslendingur 455skírnir