Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 158

lok að ar frá hinni póli tísku þjóð ar heild um leið og þjóð ern is hug mynda -
fræði hafi náð til þeirra eft ir ýms um öðr um leið um.
Rit inu má í gróf um drátt um skipta í tvo hluta. Í fyrri hlut an um er fjal-
l að um þró un þjóð ern is hug mynda á Ís landi: hvern ig nýtt hug mynda kerfi
og þjóð ern is goð sögn, sem byggð var á upp runa Ís lend inga og þró un Ís -
lands sög unn ar, kom fram á önd verðri 20. öld. Sig ríð ur fær ir rök fyrir því
að sag an hafi ver ið túlk uð þannig að nú tíma leg ar póli tísk ar hug sjón ir eins
og ein stak lings hyggja, skyn sem is hyggja og lýð ræði hefðu ein kennt eðli
þjóð ar inn ar á gullöld henn ar á mið öld um. Þessa eig in leika átti síð an að
end ur vekja og end ur reisa í nú tím an um. Síð an rek ur hún hvern ig þessi
þjóð ern is goð sögn tengd ist menn ing ar legri íhalds semi sem reið yfir Ís land
milli stríða og varð í raun ráð andi í þjóð fé lags um ræð unni. Tví skinn ung -
ur inn í þjóð fé lags orð ræð unni að dómi Sig ríð ar var sá að æðsti kjarni ís -
lenskr ar þjóð menn ing ar hafi ekki ver ið sveita- og bænda menn ing in, eins
og ráða mátti af orð um þeirra sem mót uðu þess ar hug mynd ir, held ur ver -
ið ná tengd ur höf uð borg inni og gild um henn ar. Hin „reyk víska valda -
stétt“ hafi í raun skap að þjóð ern isí mynd í eig in mynd.
Í síð ari hluta rit verks ins er fjall að um kvenna hreyf ing una og hug -
mynd ir um eðli og hlut verk kvenna. Spurt er hvern ig und ir ok un kvenna
flutt ist úr gamla sam fé lag inu yfir í þjóð rík ið og kom ist að þeirri nið ur -
stöðu að sjálfs mynd kvenna hafi ver ið mót uð sem and stæða hinn ar ráð -
andi þjóð ern is orð ræðu sem var reist á karl mann legri stað al mynd. Hún
hafi með öðr um orð um ver ið and stæða hins „sanna Ís lend ings“. Valda -
leysi á op in ber um vett vangi hafi því orð ið hlut skipti kvenna um leið og
þeim var ætl að með hefð bundn um störf um að spyrna gegn hnign un ar -
áhrif um ný væð ing ar og ein stak lings hyggju. Kven rétt inda stefn an sem
blómstr aði í byrj un ald ar inn ar hafi því ver ið tal in and stæð þjóð leg um
gild um. Í íhalds sömu þjóð ern isands rúms lofti þriðja ára tug ar ins megi því
leita skýr inga á slæmu gengi kvenna á hinu op in bera sviði. Þótt tengja
hefði mátt þessa tvo efn is hluta bet ur sam an í upp hafi kem ur vel fram í rit -
inu hvern ig þjóð ern is vit und Ís lend inga var mót uð og end ur mót uð í sam -
ræmi við hug mynda þró un ina og hvern ig valda kerf ið haml aði þátt töku
kvenna á op in ber um vett vangi. Í þess ari um sögn verð ur hald ið í þessa
skipt ingu í tvo hluta: fyrst verð ur fjall að um þró un þjóð ern is hug mynda
(Val ur Ingi mund ar son) og síð an um kvenna hreyf ing una og hug mynd ir
um eðli og hlut verk kvenna (Sig ríð ur Dúna Krist munds dótt ir).
Þró un þjóð ern is hug mynda
Sig ríð ur Matth í as dótt ir dreg ur upp skýra mynd af þjóð ern is hug mynd um
Ís lend inga um alda mót in, eink um hug mynd inni um líf rænt eðli þjóð ar -
inn ar og goð sögn inni um gullöld Ís lend inga á mið öld um. Hún fær ir rök
fyr ir því að þjóð ar vit und Ís lend inga hafi ver ið end ur mót uð á þessu tíma -
valur og sigríður dúna 442 skírnir