Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 114

hver með sín um hætti og við eig andi rétt læt ing um og út skýr ing -
um. Höf und ur Lilju vitn ar til þess í 4. vísu kvæð is ins að „[f]yrri
menn er fræð in kunnu“ hafi ort kon ung um sín um lof með „danskri
tungu“ og tal ar um að sér beri enn frek ar „hrærð an dikt með
ástar-orð um / alls vald anda kóngi að gjalda“. Og í 97. vísu felst af -
sök un ar beiðni vegna forms ins, þar sem seg ir að „varð[i] mest til
allra orða / und ir stað an sé rétt lig fund in, / eigi glögg þótt eddu
regla / und an hljóti að víkja stund um“. Vissu lega tel ur höf und ur að
mikil væg ast sé að skilja kristna kenn ingu, en virð ing in fyr ir hinni
eldri skáld skap ar hefð er aug ljós, því ann ars hefði ekki ver ið þörf á
þeim varnagla sem þarna er sleg inn.
Hall grím ur Pét urs son seg ir í bréfi til Þor móð ar Torfa son ar
1671: „En hafi þeir gömlu Norsku um þetta diktað, og í sinni
gam alli norsku upp skrif að, leið ist eg ekki til að trúa að þeir hafi
öðr um tungu mál um þar inn bland að, svo sem nú ger um vær með
skaða og niðr un vors ágæta og auð uga móð ur máls“ (til vitn un fen-
g in frá Árna Böðv ars syni 1964:189–190). Hug sjón ir Lær dóms -
lista fé lags ins voru að upp lýsa þjóð ina og gera fólki skilj an leg hin
ýmsu fræði, og það var best gert með því að rita á ís lensku um efn -
in og þess vegna voru búin til ný yrði sem mættu vera Ís lend ing um
skilj an leg. Með róm an tík og sjálf stæð is bar áttu færð ist áhersl an
yfir á al þýðu mál ið og bar átt una gegn dönsk um áhrif um og þjóð -
ern is stefn an varð til. Á 20. öld held ur þetta áfram þar sem Guð -
mund ur Finn boga son lof syng ur ís lensku fyr ir það hversu gagn sæ
hún sé og skýr. Hér er á ferð inni svip uð hug sjón og hjá íð orða -
mönn um á seinni hluta ald ar inn ar. Og allt til hins síð asta hef ur ís -
lenskt mál rækt ar starf fyrst og fremst snú ist um að efla inn lend an
orða forða og gera mál inu þar með kleift að takast á við nú tím ann,
en í því felst „varð veisla og efl ing“ henn ar. Þetta eru í raun hug -
sjón ir Lær dóms lista fé lags ins.
Sem dæmi um það hvern ig nú tím inn lag ar sig að þess ari grunn -
hug mynd, sem enn virð ist býsna sterk, má vitna til Ást ráðs Ey -
steins son ar í er indi sem hann flutti á veg um Ís lenskr ar mál nefnd -
ar á degi ís lenskr ar tungu 1997 þar sem fjall að var um þýð ing ar.
Hann læt ur að vísu í ljós efa semd ir um „hrein leika“ ís lenskr ar
menn ing ar og seg ir að það sé blekk ing að ís lensk þjóð sé „öfl ug
kristján árnason398 skírnir