Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 168

um tek ist að halda kon um að greind um frá körl um og koma í veg fyr ir að
þær um byltu valda skipu lagi þjóð fé lags ins. Taka má und ir þessa skýr ingu,
en jafn framt verð ur að ít reka að eins og með áhrif iðn bylt ing ar inn ar á
stöðu kvenna þá er hér eng an veg inn um ein hlíta þró un að ræða; lýð ræð -
is hug mynd irn ar sem um ræð ir voru einnig lyk il hug mynd ir kvenna barátt -
unn ar sem hófst á sama tíma. Það skort ir því á að Sig ríð ur geri grein fyr ir
báð um hlið um máls ins, bæði hvað snert ir áhrif iðn bylt ing ar inn ar og áhrif
lýð ræð is hug mynda á stöðu og hlut verk kvenna á þess um tíma.
Sig ríð ur seg ir að til gang ur inn með því að koma í veg fyr ir að kon ur
gerðu til kall til sömu ein stak lings rétt inda og karl ar hafi ver ið sá að við -
halda valda stöðu karla og ríkj andi kynja kerfi. Það má til sanns veg ar færa,
en hér hefði mátt fjalla um hver þessi valda staða hafi ver ið og hvaða hags -
mun ir hafi ver ið í húfi. Kenn ir hér þess sem áður er sagt að orð ræðu grein -
ing Sig ríð ar er í tak mörk uð um tengsl um við efna hags leg an og fé lags leg an
veru leika orð ræð unn ar. Skýt ur það enn frek ar skökku við þar sem Sig ríð -
ur styðst við kenn ing ar banda ríska kynja sagn fræð ings ins Joan Scott sem
tel ur að til að skilja stöðu kvenna á hverj um tíma þurfi ,,að kafa ofan í þær
sér stöku sögu legu að stæð ur sem hafa skap að hana, við hald ið henni og
jafn vel styrkt í sessi“ (bls. 35). Fé lags leg ur og efna hags leg ur veru leiki hlý-
t ur að vera hluti af þess um sögu legu að stæð um.
Sig ríð ur hef ur eft ir Bente Ros en beck að hin aukna áhersla á eðli
kvenna sam fara lýð ræð is þró un inni hafi leitt til þess ,,að með nú tím an um
hafi kon ur færst frá því að vera hluti af menn ing ar sög unni yfir í að
tilheyra nátt úru fræð inni“ (bls. 32). Þó draga megi í efa að kon ur hafi
almennt ver ið álitn ar hluti af menn ing ar sög unni fyr ir tíma lýð ræð i svæð -
ing ar, er hér um at hygl is vert at riði að ræða sem vís ar til um fangs mik ill ar
um ræðu um hvern ig og hvort tengja skuli tvennd arpar ið karl og kona við
tvennd arpar ið nátt úra og menn ing. Árið 1974 setti banda ríski mann fræð -
ing ur inn Sherry B. Ortner fram þá hug mynd að kon ur væru yf ir leitt álit-
n ar tengd ari nátt úr unni en karl ar, með al ann ars vegna barns fæð ing ar hlut -
verks síns, en að karl ar væru hins veg ar tengd ir menn ing unni. Þar sem
menn ing in væri álit in æðri nátt úr unni gerðu þess ar teng ing ar að verk um
að karl ar væru álitn ir æðri kon um og að á þeim hug mynda grunni byggð -
ist fé lags leg staða kynj anna.8
Um fjöll un Ortner vakti mikla um ræðu sem hef ur stað ið linnu lít ið
síð an og sýn ist sitt hverj um. Til dæm is komst danski mann fræð ing ur inn
Kirst en Hastr up að því, öf ugt við grein ingu Ortner, að í hug ar heimi Ís -
lend inga væru kon ur tald ar tengd ar menn ing unni en karl ar nátt úr unni.
Þetta bygg ir Hastr up á því að starf svið kvenna í bænda sam fé lag inu hafi
valur og sigríður dúna 452 skírnir
8 Sherry B. Ortner, ,,Is Female to Male as Nat ure is to Cult ure?“, í Rosaldo, M.Z.
og Lamp here, L. rit stj.: Wom an, Cult ure and Soci ety (Stan ford: Stan ford Uni -
versity Press 1974), bls. 67–88.