Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 39

tveir og nefn ist hinn fyrri „Um upp drátt ar list ina“ og fjall ar eins
og nafn ið bend ir til um upp drátt ar list ina, þ.e.a.s. teikn ingu, áhöld -
in sem til henn ar þarf, tækni og að ferð ir, en þó að mest um hluta
um fjar vídd (per spek tíf) sem Helgi nefn ir „gagnýn is fræði“. Seinni
hlut inn nefn ist „Um mál ara list ina“. Hann er mun styttri og fjall -
ar á sama hátt um áhöld, tækni og að ferð ir mál ara list ar, svo og um
lit ina sjálfa. Rit gerð inni lýk ur á kafla um það sem nú mundi vera
kall að fag ur fræði leg gildi í mál verk um.10
Í inn gang in um skil grein ir Helgi mynd list ina á eft ir far andi hátt:
Ef spurt væri hvað upp drátta- og mál ara list in þýði eða sé, mætti gefa
ávæn ing um það með því að svara: að list þessi sé í því fólg in að kunna
búa til á ein hvern flöt (papp ír, lé refti, tré eða ann að) með lit penna og ein -
hverj um lit um mynd ir, er gjör sam lega líkj ast þeim hlut um sem ætl ast er
til, ann að hvort hvað ystu tak mörk þeirra (um gjörð ina) snert ir, eða og það
sem er fyr ir inn an hana, þ.e. bæði hvað um gjörð og yf ir borð hlut anna
áhrær ir.11
Af þessu má sjá að Helgi að hyllist hina klass ísku skoð un að
mynd list in sé í eðli sínu eft ir lík ing. Meg in til gang ur henn ar er að
líkja eft ir hlut un um. Þetta ger ir hún hins veg ar með tvennu móti
og í fram hald inu skýr ir hann mun inn á þess um tveim teg und um
út frá hug tök un um reynd og sýnd:
List þessi er með tvennu móti: ann að hvort sýn ir hún með mynd um
hvern ig hlut irn ir séu í raun og veru, þ.e. að réttu máli, (t.d. álna máli), ann -
að hvort flata máli, um máli eða rúm máli; eða hún býr til mynd ir hlut anna
eft ir því sem þeir sýn ast, þ.e. bera fyr ir sjón ir og líta út í ein hverri vissri
stefnu og fjar lægð frá aug anu. (1.gr.)
„skuggsjá sköpunarverksins“ 323skírnir
10 Ástæðu laust er að ætla að rit gerð in sé ófull gerð, eins og talið var um tíma, og
lesa má í meg in máli bók ar Björns Th. Björns son ar, Ís lensk mynd list, I, bls. 33.
Í aft an máls grein nr. 20 hjá Birni kem ur á hinn bóg inn fram að sú skoð un
muni á mis skiln ingi byggð. Því má bæta við að hin varð veitta rit gerð kem ur
full kom lega heim og sam an við efn isá grip sem Helgi gef ur í inn gangs hlut an -
um.
11 Að drag andi efn is ins, 1. gr. Til vís an ir í grein ar rit gerð ar inn ar eru fram veg is set-
t ar inn an sviga aft an við hverja til vitn un. Staf setn ing er hér og í síð ari til vitn un -
um færð til nú tíma horfs.