Skírnir - 01.09.2004, Blaðsíða 167

ern isandi í ræð um Ís lend inga á há tíð ar stund um er ekki endi lega dæmi -
gerð ur fyr ir þjóð ina eða fyr ir við horf ræðu manna sjálfra, þótt orðræðan
sé vitaskuld vitnisburður um tíðarandann.
Kenn ing ar um kyn
Sig ríð ur ger ir grein fyr ir þeim kenn ing ar lega grunni sem hún bygg ir
grein ingu sína á í kafla sem hún nefn ir ,,Að ferða fræði legt yf ir lit“ (bls.
22–40). Þar sem að ferð ir og kenn ing ar eru ekki það sama þótt ná tengt
sé er þetta vill andi. Í þess um kafla bend ir Sig ríð ur á að kyn sé ein af
þeim grund vall ar breyt um sem hug mynda fræði þjóð ern is hyggj unn ar
noti til að gera grein ar mun á ein stak ling un um sem þjóð in sam anstend -
ur af og að sá grein ar mun ur hafi ver ið not að ur til að mis muna þeim.
Hún fær ir rök fyrir því að ríkj andi þjóð ern isí mynd ir hafi fyrst og
fremst mið ast við mennt aða karla eða eigna menn, kon ur hafi ekki átt
þar hlut að máli, og því hafi all ar þjóð ir lagt kynja mun til grund vall ar
til veru sinni með ein hverj um hætti. Þjóð rík in hafi þar af leið andi byggst
á fast mót uð um hug mynd um um mis mun kynj anna og mis mun andi
hlut verk þeirra.
Sig ríð ur rek ur hvern ig skil in á milli op in bers lífs og einka lífs skerpt -
ust í kjöl far iðn væð ing ar á 19. öld og hvern ig þessi þró un varð til þess að
fé lags leg ur grein ar mun ur á kon um og körl um jókst. Það er rétt, en Sig -
ríð ur nefn ir ekki að iðn bylt ing hafði einnig í för með sér aukna hag sæld
sem frels aði kon ur í efna meiri hóp um frá því striti sem mót að hafði líf
þeirra og gaf kröfu kven rétt inda sinna um að kon ur hefðu rétt á að mennta
sig og gera eitt hvað gagn legt við líf sitt byr und ir báða vængi. Iðn bylt ing -
unni fylgdi einnig auk in sér hæf ing og þar með þörf fyr ir vinnu afl kvenna
utan heim il is. Hér er því um þver sagna kennda þró un að ræða, skil in á
milli heim il is og op in bers lífs skerp ast en um leið mynd ast rými fyr ir
kon ur á starfs vett vangi utan heim il is.7 Þró un in er því eng an veg inn jafn
eins leit og ætla mætti af um fjöll un Sig ríð ar.
Til að skýra áð ur nefnda að grein ingu milli einka sviðs og op in bers sviðs
not ast Sig ríð ur við kenn ing ar danska sagn fræð ings ins Bente Ros en beck
sem álít ur lyk il at riði að þessi þró un gerð ist á sama tíma og nú tíma legt lýð -
ræð is þjóð fé lag varð til. Hug mynd ir um lýð ræð is leg an rétt ein stak ling anna
fóru ekki í kyn grein ar á lit og seg ir Ros en beck að til að koma í veg fyr ir að
kon ur gerðu kröfu til að líta á sig sem ein stak linga með sama rétt og karl -
ar hafi auk in áhersla ver ið lögð á eðli kvenna. Þar með hafi hags muna að il -
hinn sanni íslendingur 451skírnir
7 Sjá t.d. Ric hard J. Evans, The Fem inists: Women’s Em ancipation Movem ents in
Europe, Amer ica and Austral ia 1840–1920 (Lund ún um: Croom Helm 1977);
Bec ken ham, Croom Helm, og Estelle B. Freed m an, No Turn ing Back: The His -
tory of Fem in ism and the Fut ure of Women (New York: Ball antine Books 2002).