Saga - 2009, Qupperneq 146

að firra íslenska ráðastétt ábyrgð.99 Þó er nánast ómögulegt að horfa
með öllu framhjá þeim fjölmörgu yfirlýsingum frá útrásarárunum
sem ýta undir íróníska sögutúlkun. Þá er einblínt á sjálfumgleði
auðmanna, stjórnmálaleiðtoga og hugmyndafræðinga, og á niður-
læginguna sem bjó í endalokunum. Svo er einblínt á græðgina, ríg-
inn, getuleysið, þvermóðskuna, búraháttinn og margt fleira — allt í
þeirri von að eitthvað megum við af öllu þessu læra.
Margar bækur hafa þegar verið skrifaðar um íslenska efnahags-
hrunið og vafalaust á þeim eftir að fjölga áður en yfir lýkur. Greinar
og pistlar í blöðum, tímaritum og á vefsíðum skipta hundruðum ef
ekki þúsundum. Það er mikilvægt að halda þessari vinnu áfram svo
að sem minnst fari í súginn af þeim gögnum sem skýrt gætu orsakir
hrunsins. Það samhengi sem sagnfræðingar framtíðarinnar munu
horfa til er enn í mótun. Niðurstaða dómsmála mun hafa áhrif á
túlkun þeirra og svo hverjar batahorfur verða í efnahagsmálum. ekki
síður skiptir máli hversu langvarandi áhrif kreppan hefur á líf ís-
lensku þjóðarinnar og hvernig efnahagshrunið mótar stefnu stjórn-
valda í utanríkismálum.
Þótt ýmislegt eigi eftir að koma í ljós, nú rúmlega ári eftir að hrun -
ið varð að veruleika, liggja grundvallarorsakirnar flestar fyrir og færa
má gild rök fyrir mörgum þeirra skýringa sem hér hafa verið reifaðar.
og þótt hætt sé við að svo margbrotið samhengi drepi málum á dreif
og byrgi túlkendum skýra sýn, dregur sá langi en engan veginn tæm-
andi listi orsakavalda sem hér hefur verið rakinn glöggt fram það
algjöra stjórnleysi sem ríkti á íslenskum fjármálamarkaði á fyrsta ára-
tug þessarar aldar. Sem slíkur er listinn þyngri áfellisdómur yfir ís-
lenskri ráðastétt en nokkur einstök mistök.
guðni elísson146
99 Hér er ég fyrst og fremst að horfa til hins pólitíska þáttar umræðunnar. Lítill
vafi leikur á því að einhverjir sagnfræðingar og hagfræðingar framtíðarinnar
munu gera vísindalegar tilraunir til þess að sýna fram á hið gagnstæða við ríkj-
andi greiningu á hruninu, með ýmiskonar reiknikúnstum og vísunum í verðmæta-
sköpun á uppgangsárunum. Hvatinn að baki slíkum rannsóknum er þá ekki
endilega sá að verja gerendur (eins og Ásgeir Jónsson reynir að gera í bók sinni)
heldur getur hann verið fræðilegur, þ.e. að sýna fram á að ríkjandi sjónarmið
sé einföldun.
Saga haust 2009 UMBROT NOTA-1_Saga haust 2004 - NOTA 25.11.2009 12:44 Page 146