Tímarit Máls og menningar - 01.11.2010, Page 27

A ð v e r a e y l a n d
TMM 2010 · 4 27
að gjósa. [… H]ún er miklu stærri og það sem blasir við nú er í rauninni aðeins
forsmekkur þess sem gerast mun – ég segi ekki ef, heldur segi ég þegar – Katla
gýs. […] Ég held að það sé orðið tímabært að ríkisstjórnir og flugmálayfirvöld
um alla Evrópu og um allan heim fari að búa sig undir komandi Kötlugos.3
Allt frá haustinu 2008 hafði Ísland fundið til skammar yfir eigin mis­
tökum og gripið til þess ráðs að kvarta yfir „yfirgangi“ annarra landa,
sérstaklega Bretlands og Hollands. Það getur bætt sjálfsálitið verulega
að eiga þess kost að valda „óheyrilegum skaða“. Ræða forsetans jafngilti
yfirlætislegu feginsandvarpi.
Þessi túlkun forsetans vakti þó litla ánægju innan ferðamanna­
iðnaðarins og milljónum evra var umsvifalaust veitt í sameiginlega
auglýsingaherferð ríkis og atvinnurekenda um sumarið, „Inspired by
Iceland“, þar sem sýnt var hversu hættulaust og skemmtilegt væri að
sækja landið heim. Opinbera myndbandið í herferðinni hófst á því að
ung og aðlaðandi kona virtist frá sér numin af undrun og aðdáun úti
í miðju hrauni: „Þið trúið ekki hvar ég er,“ segir hún við myndavélina.
„Ég er á Íslandi. Það er … það er ótrúlegt!“ – Brestur síðan í frjálsan
dans með vini sínum.4
Það er alls engin nýbóla að menn sýni því yfirdrifinn áhuga hvernig
Ísland kemur öðrum fyrir sjónir. Í Landnámu, handriti frá 13. öld, er
greint frá landnámi norrænna manna á Íslandi til forna. Að undan­
förnu hafa fornleifa­ og erfðafræðingar borið brigður á sannleiksgildi
frásagnanna, en handritið er engu að síður þýðingarmikið vegna þeirra
sanninda sem það birtir óviljandi. Í einni af eldri gerðum handritsins
greina skrásetjararnir frá meginástæðunni fyrir verki sínu:
Þat er margra manna mál, at þat sé óskyldr fróðleikr at rita landnám. En vér
þykjumsk heldr svara kunna útlendum mönnum, þá er þeir bregða oss því, at
vér séim komnir af þrælum eða illmennum, ef vér vitum víst várar kynferðir
sannar…5
Í ritinu Iceland, the First New Society, bendir Richard F. Thomasson á
sams konar áhuga meðal hetja Íslendingasagna sem voru skrifaðar á
sama tímabili:
Noregur var miðjan og þeir sjálfir voru útjaðarinn […] Í Íslendingasögunum
og sagnaritunum er Ísland úti en Noregur er „heima“. Íslendingar „sigla út“ til
Íslands en „sigla heim“ til Noregs. Í Íslendingasögunum eru menn mjög upp­
teknir af því hvernig litið er á Íslendinga innan norsku konungshirðarinnar. Kon­
ungarnir og jarlarnir dást jafnan að því hve Íslendingar eru feikilega myndarlegir,
gáfaðir, kurteisir, göfuglyndir og leiknir í íþróttum. (Thomasson, bls. 10)