Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Side 27

Pa r í s : m a í ’6 8
TMM 2018 · 4 27
að vinna“. Var það í samræmi við andúð margra á kapítalismanum sem var
sagður einkennast af innantómu striti, innihaldslausri efnishyggju og ein-
sleitum lífsháttum. Sú tilfinning var sterk að gamla samfélagið væri einfald-
lega dautt samanber slagorðið „Hlauptu félagi, gamli heimurinn er á eftir
þér“. En fyrirferðarmestar voru kannski hugkvæmu yrðingarnar sem áttu að
sýna fram á að uppreisninni væru engin takmörk sett svo sem „Verið raunsæ,
krefjist hins ómögulega“ og „Ímyndunaraflið til valda“.
Yrðingarnar birtust á veggjum Parísar sem og hinum mögnuðu vegg-
spjöldum. Hvorttveggja vakti mikla athygli. Dominique Pledel Jónsson, sem
var við landfræðinám á þessum tíma, segir það hafa veitt mikla frelsis til-
finn ingu að hlaupa um götur að morgni til að skoða nýjustu veggspjöldin
og yrðingarnar. Minntist hún sérstaklega á slagorðið „Undir götusteinunum
er ströndin“ en það er einmitt til merkis um hvað yrðingarnar gátu verið
ljóðrænar og óræðar. Þær höfðuðu til ímyndunaraflsins og vöktu kenndir
um nýja tíma. Hinn anarkíski andi var allsráðandi og tók á sig margvíslegar
myndir – í orðræðu stúdenta, veggspjöldunum og yrðingunum.
Helsti talsmaður stúdenta, Daniel Cohn-Bendit, þótti sérstaklega laginn
við að greina þann anda sem ríkti meðal þorra stúdenta auk þess sem hann
var hugmyndaríkur og uppfullur af eldmóði. Sjálfur var hann anarkisti án
kennisetninga en hann lagði mikla áherslu á að allir róttæklingar gengju
til sameiginlegrar baráttu með opnum hug þó viðhorfin væru margvísleg.
Mikilvægt væri að losa sig við allar kreddur og fyrirframgefnar hugmyndir.
Friðrik Páll Jónsson, fyrrum útvarpsmaður, var daglegur gestur í Sorbonne
meðan maí ’68 stóð yfir. Hann tekur undir þau sjónarmið að anarkísk við-
horf hafi einkennt stúdentabaráttuna þó margir hafi einnig fylgt marxískum
hópum sem kenndu sig m.a. við Maó og Trotskí. Hann minnir einnig á að
anarkistarnir hafi ekki verið samstæður hópur en grundvallarviðhorf þeirra
var andstaða gegn eignarrétti og hvers kyns yfirvaldi.
Stúdentar voru meðvitaðir um að þeir gætu ekki umturnað samfélaginu
einir og sér. Þeir lögðu því höfuðáherslu á að fá verkamenn til liðs við sig.
Litu margir svo á að verkamenn væru hinir raunverulegu fótgönguliðar
byltingarinnar enda hafði verkalýðshreyfingin og kommúnistaflokkurinn
lengi haldið þeim sjónarmiðum á lofti. Viðhorf stúdenta einkenndust því
að nokkru af hefðbundnum róttækum sjónarmiðum sem oft voru kennd
við marxisma. En afstaða þeirra byggðist einnig á raunsæi. Stúdentar höfðu
vitaskuld ekkert bolmagn til að bylta þjóðfélaginu með aðgerðum sínum en
verkamenn gátu aftur á móti lamað samfélagið með verkföllum. Stúdentar
litu einnig svo á að hagsmunir þeirra og verkamanna færu saman í veiga-
miklum atriðum. Báðir hópar höfðu ástæðu til að berjast gegn valdakerfi
sem hélt launum niðri og stóð gegn umbótum innan menntakerfisins svo
fátt eitt sé nefnt.
Þess var ekki langt að bíða að til tíðinda drægi. Stúdentar voru vart búnir
TMM_4_2018.indd 27 6.11.2018 10:22