Tímarit Máls og menningar - 01.11.2018, Page 29

Pa r í s : m a í ’6 8
TMM 2018 · 4 29
öldin skall á. Hann hafði búið í nokkur ár í Þýskalandi en lengst af var hann
búsettur í Frakklandi. Hann hafði hins vegar valið sér þýskan ríkisborgara-
rétt til að komast hjá herþjónustu og því gátu frönsk stjórnvöld meinað
honum inngöngu í landið. Jafnframt voru þau orð höfð eftir öfgafullum
íhaldsmanni að Frakkar hefðu ekkert að gera með þennan þýska gyðing sem
hefði spillt frönskum æskulýð.
Daginn eftir, 24. maí, fóru stúdentar í mótmælagöngu þar sem brottvísun-
inni var mótmælt. Þar hljómaði m.a. slagorðið „Við erum öll þýskir gyðingar“
og segir það mikið um hugsunarhátt stúdenta. Þeir voru alþjóðlegir í hugsun
og létu þjóðernislega eða trúarlega sleggjudóma ekki slá sig út af laginu. Mót-
mælagangan var fjölmenn og í kjölfarið fylgdu miklar götuóeirðir.
Ráðaleysi stjórnarinnar virtist algjört þegar hér var komið sögu. Frakkland
var lamað vegna verkfalla, fjöldamótmæla og götuóeirða. Og eins og til að
kóróna getuleysið birtist stúdentaleiðtoginn Daniel Cohn-Bendit galvaskur
á nýjan leik í Sorbonne þrátt fyrir landvistarbannið. Hafði hann litað hár
sitt svart svo hinn frægi rauði litur kæmi ekki upp um hann og kynnti hann
sig kátur og reifur sem spænska stúdentinn við mikinn fögnuð viðstaddra.
Stjórnvöld lögðu megináherslu á að binda enda á verkföllin. Samningar
voru undirritaðir en þeir fólu í sér stórfelldar launahækkanir. Yfirvöld
önduðu léttar og sama má segja um verkalýðshreyfinguna. Það segir sitt um
hversu einstakar aðstæður voru þessa maídaga að þrátt fyrir fáheyrðar kjara-
bætur voru samningarnir felldir af félagsmönnum. Margir verkamenn voru
ósáttir við valdníðslu stjórnmálamanna og verkalýðsforingja. Þá kröfðust
margir endurbóta á vinnuumhverfi og styttri vinnutíma. Enn aðrir, sér-
staklega ungir verkamenn, voru undir áhrifum frá stúdentum sem kröfðust
breyttra samfélagshátta.
Kerskni og háð var ríkur þáttur í málflutningi stúdenta. Má í því sambandi
nefna upphrópun sem Friðrik Páll minnist að hafa heyrt á götum Parísar:
„métro, boulot, dodo“, þ.e. lest, vinna, lúlla. Með þeim orðum vísuðu þeir til
þeirra lífshátta sem almenningi var búinn. Stúdentar vildu annars konar líf
og þeir voru ekki einir um það. Einkum var það ungt fólk sem vildi losna
úr ánauð vinnunnar og einhæfninnar. Fyrir því var lífið eitthvað annað og
meira.
Lífið er annars staðar
Stúdentar höfðu notið töluverðs skilnings fram að þessu en nú fóru tvær
grímur að renna á marga. Sífellt fleiri óttuðust þá upplausn sem virtist ríkja
á flestum sviðum þjóðlífsins. Margir voru einfaldlega logandi hræddir, jafnt
stjórnvöld sem almennir borgarar. Á hvaða leið var Frakkland? Verkföllin
voru farin að hafa verulega truflandi áhrif á daglegt líf og endurteknar götu-
óeirðir vöktu óhug. Margir áttu einnig erfitt með að skilja tal stúdenta um
annars konar líf. Kirkjan og ráðandi stéttir höfðu löngum talað fyrir ströngu
TMM_4_2018.indd 29 6.11.2018 10:22