Studia Islandica - 01.06.1981, Page 91

89
„Nú muntu fundit hafa Job síðan, vin minn, ok muntu
nú vita gleggra en áðr, hverr dýrðarmaðr hann er. Sástu
nokkvern betr verða við freistnina svá ákafliga mikla en
hann eða þolinmóðligar bera, svá sem ek vissa áðr, at
vera myndi?“ En Satan svaraði: „Eigi þykki mér mjQk
til reynt hvé þolinmóðliga hann myni bera, meðan hann
er heill sjálfr. Sá þykkir eldrinn heitastr, er á sjálfum
Uggr.9 Er flestum ósárara þó nokkvi enn bæði frænda
dauði eða svá fjárskaði heldr en hitt, ef sjálfr hefir all-
mikla kvQl á sér. Þykki mér svá fremi vita ok reyna með
fullu, hvé þolinmóðr Job verði við, ef þú lætr hann kenna
kvala nakkvat ok sárleika á sínum líkama.“ Drottinn lætur
tilleiðast og leyfir Satan að reyna til, hversu Job verði
við vanheilsu ok sárleika. Síðan fer Satan „ok laust hann
með líkþrá inni leiðiligstu, svá at ein skán var allt ór
hvirfli ofan ok niðr á tær, ok rann vágr of hann allan
á jQrð niðr. Gerði svá álengr, er holdit tók at fúna ok fell
af beinum með vágrásinni, sem hann sæti í fúlum stað.
Þá þóttusk menninir eigi nýta at vera hjá honum, ok varð
hann einn saman.“
Höfundur Grettlu tókst hvorki á hendur að skrifa nýja
Jobsbók né heldur að lýsa hetju sem stenzt freistingar og
þjáningar svo vel að Drottni verði til dýrðar, en allt um
það er ástæða til að gera ráð fyrir því, að þetta foma lista-
verk hafi haft áhrif á söguna. Það getur að vísu verið ein-
ber tilviljun, að íslenzka þýðingin á Jobsbók og Grettla
era einu ritin á móðurmáli voru frá fyrri öldum sem hafa
skáletraða spakmælið í ræðu Satans, en það er komið frá
þýðanda, sem hefur þegið það úr einhverju latnesku riti.
Hitt skiptir höfuðmáli, að sú alúð sem söguhöfundur legg-
ur við að lýsa þjáningum Grettis bendir eindregið á bók-
lega fyrirmynd, en Job var einmitt sú persóna sem talin
var dæmigerð um þjáningu og þolinmæði. Báðar þessar
frásagnir lýsa mönnum sem reyndir eru til hlítar og þola
fátækt, frænda dauða, einangrun og líkamskvalir. Allt frá
9 Sbr. kaflann „Nokkrir orðskviðir og setningar" hér að framan.