Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Page 20
EkkI EInS OG ÞAð Á Að vERA
25
trúin. Og það sem hjarta þitt bindur sig við og reiðir sig á, segi ég,
er í raun og veru guð þinn.20
Í þessari útskýringu Lúthers á því hver Guð er og hvað það merkir „að hafa
Guð“ er að finna forsendur syndaskilnings hans. Af því að Guð sjálfur er
höfundur sköpunarverksins og um leið uppspretta alls hins góða felst synd
okkar í því að setja traust okkar á eitthvað annað en Guð. Með því móti er
búið að skipta Guði út fyrir eitthvað sem er ekki Guð, heldur skurðgoð. Í stað
þess að standa uppréttur og horfa upp til Guðs er hinn syndugi einstaklingur
kengboginn inn í sjálfan sig (l. incurvatus in se ipsum). Það merkir að eiga ekki
eðlilegt samband, hvort sem það er við sköpunarverk Guðs eða sjálfa upp-
sprettu sköpunarverksins, „skapara himins og jarðar“. Sjónarhornið verður
því afbakað þar sem maðurinn hefur gert sjálfan sig að miðju alheimsins og
mælikvarða fyrir hugsanir sínar og gjörðir í stað þess að sjá sig sem hluta af
hinu stórbrotna skipulagi sem einkennir Guðs góðu sköpun. Það er í þessu
ástandi sem Guð kemur til móts við manninn, eða réttir út hönd sína, eins
og í sögunni um krepptu konuna í 13. kafla Lúkasarguðspjalls. konan, sem
var kengbogin og ófær um að standa bein, gat aftur rétt úr sér þegar Jesús
hafði lagt hendur yfir hana og læknað.21
Samkvæmt Lúther er manneskjan ekki reist upp í eitt skipti fyrir öll.
Hann trúir því að á hverjum degi standi hún frammi fyrir þeim veruleika
að breyta gegn betri vitund (samanber orð Páls postula í 7. kafla Rómverja-
bréfsins, sem vitnað er í hér að framan). Í Fræðunum meiri leggur Lúther
meðal annars út af bænum faðirvorsins og talar um stöðuga nálægð synd-
arinnar í lífi einstaklingsins þrátt fyrir fyrirgefningu Guðs í Jesú kristi. Í
útskýringu sinni á setningunni „Fyrirgef oss vorar skuldir svo sem vér og
fyrirgefum vorum skuldunautum“ segir hann:
[…] Jafnvel þótt við eigum Guðs orð, trúum því, framkvæmum
vilja hans, þjáumst og nærumst af gjöfum Guðs og blessun, er aldr-
ei hægt að losna við syndina. við hrösum daglega og göngum of
20 Marteinn Lúther, „Fræðin meiri“, Marteinn Lúther. Úrval rita 2, 1524–1545,
Reykjavík: nefnd um fimm alda minningu siðbótarinnar, Skálholtsútgáfan, 2018,
bls. 145–275, hér bls. 152.
21 Sagan um krepptu konuna hljómar svona: „Jesús var að kenna á hvíldardegi í
samkundu einni. Þar var þá kona nokkur. Í átján ár hafði hún verið sjúk. Hún var
kreppt og alls ófær að rétta sig upp. Jesús sá hana og kallaði hana til sín og sagði
við hana: „kona, þú ert laus við sjúkleik þinn!“ Þá lagði Jesús hendur yfir hana og
jafnskjótt gat hún rétt úr sér og lofaði Guð“ (Lúk 13.10–13).