Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Qupperneq 61

ÁSDÍS R. MagnÚSDóTTIR
66
fyrstu verkin fjalla um ferðir og afrek riddara sem fara frá hirðinni og lenda
í ýmsum óvæntum bardögum og þrautum áður en þeim tekst ætlunarverk
sitt. Chrétien og samtímamenn hans fikruðu sig varlega áfram á nýlagðri
braut skáldsagnalistarinnar og lögðu drög að nýrri bókmenntagrein sem átti
framtíðina fyrir sér.
Í fjórðu og síðustu artúrsku riddarasögu sinni tekur Chrétien enn ný
skref og skrifar flóknara og lengra verk en áður þar sem hann fléttar saman
ferðir tveggja riddara, Percevals og gauvains. Sá síðarnefndi hafði þá þegar
látið til sín taka í öðrum rómönsum sama höfundar þar sem hann stígur á
sviðið sem lífsreyndur riddari en Perceval er fyrsti og eini verðandi riddari
Chrétiens; hann er fimmtán ára þegar sagan hefst, ungur og fávís, og í þeim
hluta verksins sem honum er helgaður segir frá því sem á daga hans drífur
eftir að hann kveður móður sína og heldur einn út í hinn stóra heim. En
Chrétien lauk aldrei við Söguna um gralinn og ekki leið á löngu þar til aðrir
rithöfundar tóku til við að skrifa framhaldssögur og viðbætur, endursögðu
og endurskrifuðu ljóðsögu hans á ýmsa vegu, í bundnu máli og lausu, leystu
um hnúta og hnýttu nýja, enda þótt einni spurningu væri svarað var gjarnan
eitthvað látið ósagt til að viðhalda ráðgátunni.7 Hér verður látið nægja að
fylgja ferðum Percevals í þessari fyrstu gral-skáldsögu þar sem ekki er vitað
til þess að önnur verk um gralinn hafi borist til Íslands á miðöldum.8
allar artúrsrómönsur Chrétiens fjalla um mistök og veikleika aðal-
söguhetjunnar sem hún svo yfirstígur á ferðum sínum. Þegar Erec kvænist
Enide er hann svo ástfanginn að hann slær slöku við riddaramennskuna;
menn hans eru óánægðir með framtaksleysið og kona hans grætur álits-
hnekki eiginmannsins. Tár hennar verða til þess að þau kveðja hirðina og
hann sannar verðleika sína fyrir henni og öðrum.9 Yvain fær eins árs leyfi hjá
Laudine, nýbakaðri eiginkonu sinni, til að fara með riddaranum gauvain í
leit að ævintýrum. Hann skilar sér ekki heim í tæka tíð og eiginkonan slítur
hjónabandinu. Yvain sturlast af sorg en tekst að vinna ástir Laudine á nýjan
leik.10 Í leit sinni að guenièvre eða gunnvöru drottningu hikar Lancelot
eitt andartak við að stíga upp í kerru dvergs sem býðst til að fara með hann
7 Á þetta bendir meðal annars Jean-Charles Huchet í riti sínu, Le roman médiéval,
París: Presses universitaires de France, 1984, bls. 11.
8 Um frönsk miðaldaverk í norrænum þýðingum, sjá nmgr. 39.
9 Chrétien de Troyes, Erec et Enide, útgefandi og þýðandi Peter F. Dembowski, Œuvr-
es complètes, bls. 1–169.
10 Chrétien de Troyes, Yvain ou le chevalier au lion, útgefandi Karl D. Uitti og þýðandi
Philippe Walter, Œuvres complètes, bls. 337–503.