Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Blaðsíða 66

UM VILLUR VEgaR Í SögUnnI UM gRaLInn Og gRETTIS SögU
71
Fjölskyldutengsl Percevals við húsráðendur í kastala Fiskikonungsins eru
því náin. Einnig kemur fram í ljóðsögunni að ástand Fiskikonungsins megi
rekja til sárs „milli mjaðmanna“ og að faðir Percevals hafi hlotið sár „milli
fótanna“ í bardaga. Fræðimenn hafa því bent á að hin myrka synd sifjaspells
svífi ef til vill yfir skáldsögunni, en þá kannski helst sem sektarkennd.20 Á
þessum stað frásagnarinnar hefur þó syndunum fjölgað því Perceval iðrast
einkum þess að hafa gleymt guði. Þögn Percevals hefur einnig verið rakin
til einskonar álaga sem hindrar hetjuna þegar síst skyldi og er vel þekkt í
írskum frásögnum (geis, gaesa); það geti verið til merkis um að Chrétien
hafi byggt ljóðsögu sína um gralinn á eldri frásögn eða frásögnum en hafi
viljað flétta inn í verk sitt skýringu sem hæfði innra samhengi og merkingu
verksins í samtíma hans.21
Þögnin er eitt af helstu stefum artúrsbókmenntanna.22 Hún var í há-
vegum höfð innan klausturreglna á 12. öld þar sem hún stuðlaði að því að
forðast hið illa og að komast nær guði.23 Heilagur Ágústínus varaði við hætt-
unum sem fólust í því að tala of mikið því það myndi ófrávíkjanlega leiða til
þess að menn syndguðu í orðum sínum. Þögnin væri því besta leiðin til að
forðast þá hættu.24 Syndin var eitt af þrætueplum guðfræðinga 12. aldar og
þeir rökræddu um alvarleika hennar og ábyrgð einstaklingsins sem þeir út-
skýrðu á ólíka vegu eftir því hvers eðlis syndin var.25 Umræðan um syndina
20 Varðandi sifjaspell í frönskum bókmenntum þessa tíma má benda á Karlamagnús
og artúr sem báðir eiga að hafa eignast son með systrum sínum, Róland og Mor-
dred; sjá til dæmis Daniel Poirion, „L’ombre mythique de Perceval dans le Conte du
Graal“, bls. 195.
21 Sjá til dæmis Jean Marx, La Légende arthurinne et le Graal, París: Presses Univer-
sitaires de France, 1962, einkum bls. 45–92; Jean-Charles Payen, Le motif du repentir
dans la littérature française médiévale, bls. 393; Danièle James-Raoul, La parole empêc-
hée dans la littérature arthurienne, bls. 24–25.Um indóevrópskan uppruna gralsins,
sjá Jean-Claude Lozachmeur, „Recherches sur les origines indo-européennes et
ésotériques de la légende du graal“, Cahiers de Civilisation Médiévale 117/1987, bls.
45–63.
22 Um það fjallar Danièle James-Raoul í La parole empêchée dans la littérature arthuri-
enne.
23 Sama rit, bls. 160–167; sjá einnig Carla Casagrande og Silvana Vecchio, Les Péchés
de la langue. Discipline et éthique de la parole dans la culture médiévale, París: Cerf, 1991
(1987).
24 Sjá til dæmis Danièle James-Raoul, La parole empêchée dans la littérature arthurienne,
bls. 161.
25 Jean Delumeau, Le péché et la peur. La culpabilisation en Occident (XIIIe-XVIIIe), París:
Fayard, 1983; Carla Casagrande og Silvana Vecchio, „Péché“, Dictionnaire raisonné
de l’occident médiéval, ritstjórar Jacques Le goff og Jean-Claude Schmitt, París: Fa-