Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Síða 200
SnERTIFLETIR
205
mætast og hafa ólíka valdastöðu, sem er meðal annars mótuð af heimsvalda-
og nýlendutíma.7 Pratt notaði hugtak sitt sérstaklega til að skoða tengingu
þeirra sem voru eða urðu nýlenduviðföng Evrópubúa og evrópskra land-
könnuða eða landnema en hugtakið hefur reynst mörgum gagnlegt og verið
útfært í ólíku samhengi.8 Clifford útfærir meðal annars hugtak Pratts með
því að benda á að líta má á söfn sem slík svæði. Hann var ekki eingöngu
að vísa til þess að söfn séu rými þar sem fólk hefur samskipti, heldur eru
þau samofin valdatengslum fortíðar og nútíðar á milli félagslega skilgreindra
hópa. Söfn, segir Clifford, eru þannig virk svæði tengsla sem eru alltaf sam-
ofin sögu og pólítík.9 Hugtak Pratts contact point hefur verið þýtt sem snerti-
flötur en ég þýði það hér sem tengslasvæði og hugtakið contact point sem
„snertiflötur“, sem ég nota í tvennum skilningi; til að draga fram annars
vegar hvernig söfnun afsteypna af lifandi fólki fól í sér snertifleti á lífi fólks
úr ólíkum áttum og hins vegar hvernig afsteypurnar endurspegla þau nánu
tengsl sem gerð þeirra fól í sér milli ólíkra hópa. Afsteypurnar eru þannig
ekki eingöngu afsteypur af einstaklingum, sem eru settir í ákveðið félagslegt
og sögulegt samhengi sem hluti af afsteypusöfnum, heldur afurð náinnar og
raunverulegrar snertingar við líkama fólks.
Í fyrsta hluta greinarinnar geri ég í stuttu máli grein fyrir sögu gifs-
brjóstmynda og fjalla svo um gifsmyndasafn El Museo Canario. Ég segi frá
því hvernig brjóstmyndirnar rötuðu þangað og fjalla svo um ákveðna ein-
staklinga sem finna má brjóstmynd af á safninu. Þetta sögulega samhengi
endurspeglar nýlendutengsl sem leiddu til þess að brjóstmyndir voru gerðar
af þessum ákveðnu einstaklingum og einnig draga þær fram hversu sam-
tengdur heimurinn hefur verið í langan tíma. Í lok greinarinnar velti ég svo
upp stöðu þessara hluta í samtímanum og skilgreini þá sem viðkvæma hluti
(e. precarious objects), sem afsprengi snertingar við líkama raunverulegra ein-
staklinga og merkingu þessara hluta í dag. Hér byggi ég að hluta til á þeirri
ábendingu Feldmans að söfnum hætti til að gera ekki nægilega vel grein fyrir
að hlutir sem þau geyma geta verið afleiðing aðgerða sem snerust um líkama
fólks og hvernig vöntun á þessu samhengi sem hlutirnir urðu til í geti falið í
7 Mary Louise Pratt, „Arts of the Contact Zone“, Professing in the Contact Zone. Bring-
ing Theory and Practice Together, ritstjóri Janice Wolff, national Council of Teachers
of English, 2002, bls. 1–18, hér bls. 4.
8 Janice Wolff, „Introduction“, Professing in the Contact Zone. Bringing Theory and
Practice Together, ritstjóri Janice Wolff, national Council of Teachers of English,
2002, bls. xiii.
9 James Clifford, Routes, bls. 194.