Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2020, Side 218

SnERTIFLETIR
223
un. Í ferðasögu d’Urville kemur fram að Mafi hafi verið ungur maður sem
ákvað að slást í för með leiðangri d’Urville í október 1839. Þegar skipið var
í höfn á Vavao-eyju bað Mafi leyfis til að koma um borð í skipið og sam-
kvæmt frásögninni kynnti hann sig af sjálfsöryggi og útskýrði að hann væri
í raun frá annarri eyju, Tonga, og vildi komast í burtu. Honum er lýst sem
vel byggðum, með glaðlegt fas og klæddur í jakka og buxur. Úr varð að
hann var ráðinn sem einn af áhöfninni.86 D’Urville talar hlýlega um Mafi í
ferðabókinni og nefnir að hann sé gáfaður, ákveðinn87 og tryggur.88 Á einum
stað er vísað til Mafis með eftirfarandi orðum: „miðlarinn okkar, kokkur-
inn okkar og gestur okkar“, og minnst á að hann hafi fengið mikið hrós
frá áhöfninni fyrir hæfileika sína sem kokkur.89 Tæplega ári eftir að Mafi
slóst í för með leiðangrinum dó hann svo við austurströnd Borneo (það er
Kalimantan, Indónesíu), líklega úr berklum eða lungnabólgu. Líkami hans
var varðveittur í alkóhóli og mót tekið af heilanum og höfði hans. Í augum
Dumoutier og d’Urville var það vafalítið heiður fyrir Mafi að vera gerður
ódauðlegur með þessum hætti og að líkami hans væri settur í þjónustu vís-
inda. Eitt sinn eftir að heim var komið og Dumoutier sýndi annað hvort
heila eða höfuð Mafis var það með inngangsorðunum „hér er hann, vinur
okkar“.90 Þessi orð minna á hvernig þeir sem gerðu brjóstmyndirnar og
söfnuðu þeim voru heillaðir af hugmyndum sem sneru að framgangi vís-
inda sem leiðar að betrun manneskjunnar og jafnvel tilbúnir að færa eigin
líkama til málstaðarins. D’Urville lét til dæmis gera afsteypu af eigin höfði,
sem og afsteypu af höfði konu sinnar og sonar. Þegar hann óttaðist að snúa
ekki lifandi úr ferð sinni til Suðurhafsins gerði hann erfðaskrá þar sem hann
óskaði eftir því að Dumoutier fengi höfuð sitt eftir dauða sinn og notaði það
til rannsókna í höfuðlagsfræðum. Tveimur árum eftir að d’Urville kom til
baka til Frakklands úr leiðangrinum dó hann í hræðilegu slysi þegar hann
var á heimleið frá Versölum með konu sinni og syni. Þau brunnu öll inni í
86 M. J. Dumont d’Urville, Voyage au Pole Sud et dans L’Océanie sur les Covettes L’Astro-
labe et la Zélée, Tome 4, bls. 131–132.
87 Sama rit, bls. 148.
88 Sama rit, bls. 36. Hér má hafa í huga að d’Urville dó af slysförum áður en hann náði
að klára ferðabók sína til útgáfu og M. Vincendon-Dumoulin tók við eftir að bindi
þrjú lauk. Hann var þó að vinna úr frásögn sem d’Urville hafði skrifað meðan á
ferðalaginu stóð.
89 „[Q]ui est tout à la fois notre pourvoyeur, notre cuisinier et notre convive“. M. J.
Dumont d’Urville, Voyage au Pole Sud et dans L’Océanie sur les Covettes L’Astrolabe et la
Zélée, Tome 5, bls. 39.
90 Bronwen Douglas, Science, Voyages, and Encounters in Oceania, 1511–1850, bls. 270.