Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Blaðsíða 64

TáKnMáL OG RaDDMáL
63
ríkulega beygingu í mörgum orðflokkum og fjölda forskeyta og viðskeyta
eins og íslenska, sem er nokkuð dæmigert samrunamál.
Þá einsleitni í orðhlutafræði táknmála sem hér hefur komið fram má að
sumu leyti rekja til þess að táknmál eru mun yngri tungumál en flest raddmál
en af þeim táknmálum sem töluð eru nú á dögum er ekkert eldra en 300–400
ára gamalt.52 Ungur aldur táknmála veldur því að tímaramminn er mjög
stuttur fyrir málbreytingar eins og formvæðingu (e. grammaticalization) þar
sem inntaksorð verða að kerfisorðum. Þekkt dæmi um þetta er hjálparsögnin
will sem upphaflega merkti það sama og vilja í íslensku en er nú notuð til að
tákna framtíð í ensku.53 Í seinna skrefi geta kerfisorðin orðið að forskeytum
eða viðskeytum; þetta má til dæmis sjá í viðskeytinu -st sem leitt er af aftur-
beygða fornafninu sik í fornu máli (sig í nútímamáli). Formvæðing af seinna
taginu er vel þekkt í tungumálum sem hafa langa sögu, eins og til dæmis
íslensku, en er mjög sjaldgæf í táknmálum.54
Táknmálum má líkja við blendingsmál (e. creoles) þegar litið er til þess
hvernig ungur aldur hefur mótað orðmyndun í táknmálum.55 ólíkt blend-
ingsmálum hafa táknmál þó yfirleitt flóknar beygingar sem tengjast sögnum,
það er áttbeygingu og horfabeygingu. Þessar beygingar byggjast einkum á
sammyndun morfema og notkun táknrýmisins, til dæmis til að sýna sam-
ræmi við frumlag og andlag í áttbeygðum sögnum eins og nánar verður rætt
síðar. Miðlunarháttur táknmála gegnir því lykilhlutverki í beygingum enda
eru þær mjög oft tjáðar þannig að það endurspegli þá merkingu sem felst
í beygingunni. Til dæmis er endurtekningarhorf (e. iterative aspect) táknað
þannig í aSL að sögnin er endurtekin hægt; hröð endurtekning sagnar tákn-
ar hins vegar vanahorf (e. habitual aspect) í aSL, það er eitthvað sem gerist
reglulega og er dæmigert fyrir þann sem frumlagið vísar til.56
C.-T. James Huang, Y.-H. audrey Li og andrew Simpson, Wiley Blackwell, 2014,
bls. 3–25.
52 Mark aronoff, Irit Meir og Wendy Sandler, „The Paradox of Sign Language Morp-
hology“, bls. 301–344.
53 ans van Kemenade, „The History of English Modals; a Reanalysis“, Folia Linguistica
Historica 26, 1992, bls. 143–166.
54 Roland Pfau og Markus Steinbach, „Modality-Independent and Modality-Specific
aspects of Grammaticalization in Sign Languages“, Linguistics in Potsdam 24, 2006,
bls. 5–98.
55 Mark aronoff, Irit Meir og Wendy Sandler, „The Paradox of Sign Language Morp-
hology“.
56 Christian Georg Rathmann, Event Structure in American Sign Language, doktorsrit-
gerð, The University of Texas at austin, 2006, bls. 36–42.