Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Blaðsíða 108

UM MÁLSTEFnU ÍSLEnSKS TÁKnMÁLS
107
að leiðarljósi og síðast en ekki síst máltöku barna í samræmi við málstefnu-
fræði táknmála.161
Ef málstýring sú sem felst í MÍTM leiðir til þess að málið auðgist og lifi
þá er markmiðum hennar náð. Að vissu leyti má þó segja að þingsályktunar-
tillagan og þær aðgerðir sem henni fylgja hefðu mátt ganga lengra á ákveðn-
um sviðum en á hinn bóginn er tiltekið að áætlunin miðist eingöngu við
aðgerðir sem þurfa að koma til framkvæmda innan þriggja ára frá því MÍTM
tekur gildi og má hún því kannski teljast raunhæf. Ef áætlun um aðgerðir
verður fylgt eftir verður nauðsynlegt að uppfæra áætlunina, meðal annars til
að viðhalda jákvæðu viðhorfi í garð ÍTM sem og meiri notkun þess.
ÍTM er í útrýmingarhættu. nauðsynlegt er að styrkja stöðu þess í
menntakerfinu og málumhverfi barna og fjölga þannig nýjum málhöfum svo
íslenskt táknmál eigi sér framtíð. Það eru grundvallarforsendur fyrir lífvæn-
leika ÍTM svo koma megi í veg fyrir að málið deyi út. Ekki einungis skiptir
hér máli að varðveita þau menningarverðmæti sem hvert tungumál er og
því fylgir, heldur enn fremur vegna þess að alltaf verður til fólk sem mun
hafa mestan hag og lífsgæði af því að hafa ÍTM sem sitt fyrsta mál. Hafi
það fólk ekki málumhverfi og tækifæri til samskipta á sínu fyrsta máli mun
það ekki geta þróað mál sitt og hugsun. Málstefna sú sem rituð hefur verið
fyrir ÍTM getur að mati höfunda unnið gegn útrýmingu ÍTM og stuðlað að
bættu málumhverfi táknmálsbarna. Til að það gerist þarf aðgerðaáætlunin
að koma til framkvæmda sem allra fyrst.
Málstýring er það að stjórna (e. manipulate) tungumáli sem félagslegri
auðlind til að ná ákveðnum markmiðum sem sett eru fram af því sem ofast
eru opinber yfirvöld.162 Áhrif málstefnunnar verða engin nema aðgerðir
hennar verði settar í framkvæmd. Treysta þarf á að ÍTM sé ekki látið af-
skipt og að viðhorf ráðamanna til málsins séu jákvæð svo sagan endurtaki
sig ekki eins og rakið hefur verið í þessari grein. Rúmur áratugur er liðinn
frá því Lög um stöðu íslenskrar tungu og íslensks táknmáls nr. 61/2011 voru
samþykkt á Alþingi. Þrátt fyrir það er ÍTM enn í útrýmingarhættu. Spolsky
segir það málstýringu þegar tungumál hlýtur lögbundna stöðu sem opinbert
mál þjóðar.163 Það hvort tungumál njóti lögbundinnar stöðu innan málsam-
félagsins er hins vegar háð málstefnu samfélagsins og hvort málsamfélagið
161 Sbr. Sherman E. Wilcox, Verena Krausneker og David F. Armstrong, „Language
Policies and the Deaf Community“; Ronice Müller de Quadros, „Language Poli-
cies and Sign Languages“.
162 Carol M. Eastman, Language Planning. An Introduction, bls. 29.
163 Bernard Spolsky, „What is Language Policy“, bls. 5.