Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2022, Blaðsíða 138

„ÉG HeYRI ÞAð Sem ÞÚ SeGIR“
137
Trump nefnir þann sem var ákærður fyrir morðið aldrei á nafn, hann er
aðeins ólöglegur aðkomumaður og þannig er sköpuð fjarlægð við „heima-
menn“. meintur morðinginn er ekki einn af okkur og er framandi í okkar
samfélagi. Aftur á móti er nafn fórnarlambsins ítrekað dregið fram og mynd-
ir af því birtar í fjölmiðlum. Hún hét mollie og áhersla er lögð á útlit hennar
og persónuleika. Hún var „ótrúleg“, „fögur“ og „ung“.27 mollie er „ein af
okkur“ á meðan hinn ólöglegi kemur frá mexíkó.
Hér má minna á þau orð Pauls Bloom að samlíðan sé kastljós, hún beini
athygli okkar að einstaklingum með söguna á bak við sig og þeim sem til-
heyra okkur en geti gert okkur blind á nafnlausa hópinn. Vandamál fjöldans
séu ekki raunveruleg, áberandi eða áþreifanleg. Þegar komi að tilfinninga-
lífi okkar þá virðist stórir samfélagshópar ekki skipta miklu máli. Við séum
miklu líklegri til þess að gera góðverk ef við fáum að vita nöfn, heyra per-
sónulega sögu einstaklinganna og sjáum myndir af þeim.28 Þær aðstæður
geta því skapast í huga okkar að sársauki einnar manneskju skipti meira
máli en sársauki þúsunda. Samlíðan horfir þannig á einstaklinginn en ekki
fjöldann. Hún ýtir jafnvel undir grimmdarverk á ógnartímum vegna þess að
samlíðanin með þeim sem eru í okkar liði getur haft það í för með sér að við
leitum að leiðum til að hefna, refsa, fara í stríð eða beita þá ofbeldi sem við
teljum hafa brotið á okkar fólki. Dýrafræðingurinn Frans de Waal, sem er
mikill stuðningsmaður samlíðunar og notar hana til þess að rannsaka hátt-
Should’ve never happened. Illegally in our country.“ enska orðið „alien“ ýtir enn
frekar undir framandleikann sem sveipar Rivera, auk þess sem hann er skilgreindur
sem rándýr. Þannig má sjá tilraun til afmennskunar á ólöglegum innflytjendum.
27 Ríkisstjóri Iowa, Kim Raynold, sagði um málið stuttu eftir að Rivera var handtek-
inn: „Það vekur með okkur reiði að ónýtt innflytjendakerfi skuli gera svona rán-
dýri það kleift að lifa í samfélagi okkar og við munum gera allt sem við getum til
þess að tryggja að réttlætið nái fram að ganga í máli morðingja mollíar.“ [„We are
angry that a broken immigration system allowed a predator like this to live in our
community, and we will do all we can to bring justice to mollie’s killer.“] Sjá The Los
Angeles Times, „White Supremacist Group making Robocalls About Death of Iowa
College Student“, 31. ágúst 2018, sótt 23. júlí 2022 af https://www.latimes.com/
nation/la-na-white-supremacist-robocalls-20180831-story.html/.
28 Paul Bloom, Against Empathy. The Case for Rational Compassion, bls. 86–87. Bloom
bregst meðal annars við fjölda kenninga um að samlíðan geri það að verkum að við
séum betri við annað fólk. Hann vitnar í rannsókn C. Daniel Batson en niðurstöður
hans bendi ekki til þess að samlíðan sé merki um óeigingirni. Batson hefur sagt að
samlíðan sé hvorki siðleg né ósiðleg heldur verði ekki metin á siðferðilegum mæli-
kvarða (e. amoral). Sjá C. Daniel Batson o.fl., „Immorality from empathy-Induced
Altruism. When Compassion and Justice Conflict“, Journal of Personality and Social
Psychology 68, 1995, bls. 1042–1054, hér bls. 1043.