Úrval - 01.06.1948, Page 117

SJÁLFSÆVISAGA MANNSINS
115
kljúfa það í vatnsefnis og súr-
efnisatóm. Þeim tókst jafnvel
ekki að uppgötva vatnsefni og
súrefni.
Ef til vill stafaði þessi mis-
brestur af því, að grískur borg-
ari taldi sér ósamboðið að vinna.
Sá, sem vinnur að efnagrein-
ingu, en lætur sér ekki nægja
efnafræðina á pappímum, kemst
ekki hjá því að óhreinka á sér
hendurnar. Um gjörvallan heim
er engin sú þýðingarmikil upp-
finning í notkun, sem eigna má
Grikkjum. Þegar einn þeirra
var að því kominn að valda ger-
byltingu í heiminum með því að
finna upp litla gufuvél, lét hann
þar við sitja, og vélin varð
aldrei annað en leikfang. Og
hvaða gagn var líka í því að
finna upp gufuvél — það var
nóg af þrælum!
Það er í fáum orðum skoðun
mín, að Grikkir hafi hvorki
skapað menninguna né bjargað
henni, jafnvel ekki endurbætt
hana að neinu ráði. Þessi skoð-
Un er rétt að einu leyti. En að
öðru leyti er hún röng, ekki
vegna þess, sem Grikkir afrek-
uðu eða létu ógert, heldur vegna
þess álits, sem síðari kynslóð-
ir höfðu á Grikkjum.
Hvert er svarið við þessari
mótsögn? Ég álít, að það sé
fólgið í því, að það var einn
starfi, sem Grikkir töldu sér
ekki ósamboðið að vinna. Það
var að skrifa! Grikkir fundu
ekki upp nýjungar eins og plóg-
inn eða hjólið, og þeir skópu
ekki nýtt stjórnkerfi eins og
konungsríkið. En þeir skrifuðu
upp hugsanir sínar og tal. Þann-
ig höfðu jafnvel yfirsjónir
þeirra þýðingu, því að þær
hvöttu síðari tíma menn til að
velta sömu vandamálunum fyrir
sér og reyna að leysa þau.
O
Ég, maðurinn, hef nú sagt
sögu mína fram að dögum
Krists. Ég ætla að drepa hér
nokkuð á Rómverja, og geri það
af virðingu við skoðanir sagn-
fræðinga, en tæplega af annarri
ástæðu. Grikkir voru gáfaðir og
miklir listamenn. Ég tel, að
Rómverjar haf i verið miður gefin
þjóð. Það má hver sem er halda
því fram, og það réttilega, að
þeir hafi verið snillingar í hem-
aði og stjórnvísi, en þóttsvohafi
verið, voru þeir hvorki upphafs-
menn hernaðarlistar né stjóm-
vizku. Ég hef heyrt það sagt,
að draga megi saman afrek
Rómverja í þessu orði: „Vegur,
sverð, steinbogi, lög.“ En Róm-