Læknaneminn - 01.03.1972, Síða 87

LÆKNANEMINN
77
Góð sjúkrasaga er undirstaða
velfarnaðar þess sjúka, eftir að
hann er kominn í læknishendur,
því að eftir henni fer, hversu fyr-
irhafnar- og áhættulítið fyrir
sjúklinginn það er að komast eftir
því sanna, og meðferð öll tekur
mið af upplýsingum í sjúkrasögu.
Nú er ekki alltaf auðvelt að fá
upp sjúkrasögu hjá sjúklingi með
heilablóðfall, og ættingjar eru að
vonum illa stemmdir á alvarlegri
stund og upplýsingar þeirra óná-
kvæmar. Nokkur atriði vildi ég
þó biðja um að reynt væri að leita
eftir, þar eð þau gætu gefið mikils-
verðar upplýsingar til nákvæmari
greiningar: a) blæðingar leynast í
ákveðnum ættum hér á landi. Þeg-
ar um ungt fólk er að ræða, skyldi
þetta haft í huga; b) saga um há-
þrýsting myndi benda til blæðing-
ar; c) saga um hjartakveisu og
gönguverki myndi benda til at-
herosclerosu og thrombosu; d)
saga um sjúkdóma, er spillt geta
æðakerfi, styður greininguna heila-
blóðfall, en hjálpar lítt til innbyrð-
is aðgreiningar. Hinsvegar hefðu
slíkar upplýsingar veruleg áhrif á
rannsóknir og meðferð. Sama gild-
ir um e) venjur og athafnir óholl-
ar æðakerfi; f) saga um hjarta-
sjúkdóma og þá t.d. fibrillation
myndi vekja grun um emboliur; g)
saga um höfuðáverka kallar á
nokkuð aðra röð rannsókna, og
útiloka verður extra- og subdural
blæðingar; h) saga, sem bendir
til þess, að sjúklingur hafi fengið
heilablóðfall áður, en e.t.v. minna,
skiptir miklu máli, m.a. vegna þess,
að hér gæti allt annað verið á
ferðinni og þá sér í lagi æxli. Listi
þessi er ekki tæmandi, en rúmar
flest það, er mestu máli skiptir að
fá upplýsingar um.
Nákvæm skoðun færir svo enn
nær niðurstöðu. Engin leið er að
fara út í einstaka þætti hennar
nákvæmlega, en rétt að geta þess
strax, að almenn skoðun er jafn
mikilvæg og neurologisk, og þá
kannski sérstaklega skoðun á
hjarta og blóðrásarkerfi, en einnig
með það í huga, að almennir sjúk-
dómar kunna að vera á ferðinni,
þótt þeir gefi augljósust einkenni
einsog um staðbundna skemmd í
miðtaugakerfi væri að ræða. Hin
neurologiska skoðun miðar að því
að ákvarða nánar eðli hins sjúk-
lega þáttar og staðsetja hann.
Nákvæm neurologisk skoðun er
ávallt mikilvæg, en fullkominni
skoðun verður ekki alltaf viðkom-
ið hjá sjúklingum með heilabióð-
fall einsog augljóst má vera. Ég
vil hér víkja að nokkrum almenn-
um atriðum í sambandi við skoðun,
sem ætíð er hægt að koma við, og
hvað það, sem finnst, gæti öðru
fremur bent til. Um staðsetningu
vísa ég hinsvegar að mestu til
kaflans um tímabundnar blóðrás-
artruflanir. 1) Skoðun á höfði.
Áverkamerki myndu gefa tilefni til
þess að útiloka epi- og/eða sub-
dural blæðingar. Fyrirferðaraukn-
ingar gætu merkt æxli og þá sér-
lega meningeoma. Öhljóð yfir
höfði myndu benda til, að sjúkling-
ur væri með aneurysma eða
vasculera malformation. 2)
Hnakkastirðleiki merkir blæðingu,
ef ekki eru teikn um infection.
Hann getur þó stundum verið til
staðar, ef mikill þrýstingur er í
höfði vegna æxlis eða það er stað-
sett í fossa posterior. 3) Augn-
botnar. Þar má greina hyper-
tensivar og/eða arteriosclerotisk-
ar breytingar, er gæfi ábendingar
um eðli hins sjúklega þáttar við
heilablóðfallið. Subhyaloid blæð-
ingar sjást við suðarachnoid blæð-
ingar. Hins vegar er papilloedema