Læknaneminn - 01.03.1972, Side 147

LÆKNANEMINN
127
aðgerða, þ. á m. skurðaðgerða, og
að leita eigi þess samþykkis hjá
sjúklingi. Þó er væntanlega rétt að
leita samþykkis hjá aðstandend-
um sjúklings, ef hann er vegna
heilsu sinnar eigi fær um að taka
afstöðu til málsins. Almennt sam-
þykki felur væntanlega í sér sam-
þykki til nauðsynlegra rannsókna
og gildir, unz það er glögglega aft-
urkallað. Um skyldu til að skýra
sjúklingi frá sjúkdómi hans og
hugsanlegum árangri eða hætturn
við aðgerðir er mikil óvissa. Senni-
legt er, að læknar hafi heimild til
að meta eftir aðstæðum, hvað ráð-
legt er að gera, en líklega ber þeim
að skýra eiginkonu eða öðrum
nánasta ættingja frá slíkum atrið-
um, a.m.k. ef krafizt er.
Um sjálfa meðferðina virðist á
grundvelli dóma frá grannlöndun-
um mega segja, að dómstólar meta
fyrst, hvort viðkomandi læknir
hafi mátt teljast hæfur til að veita
þá meðferð, sem valin var, og eru
dómstólar að því er virðist tregir
til að dæma bætur, ef þeir telja
lækninn hæfan. I Danmörku gerð-
ist það t.d. 1955, að Hæstiréttur
dæmdi bótamál, þar sem því var
haldið fram, að saumur hefði ver-
ið tekinn of snemma úr skurðsári,
(Ugeskrift for Retsvæsen, 1955,
bls. 733). Nefnd frá danska lækna-
félaginu hafði lýst því yfir, að hún
teldi, að viðkomandi læknir hefði
dregið skakkar ályktanir af því,
er fram kom í röntgenmynd, og að
ekki hefði átt að taka sauminn.
Læknaráðið taldi hins vegar, að
taka saumsins hefði verið innan
ramma þess, sem var réttlætanlegt
læknisfræðilega, þó að margir
læknar myndu hafa frestað saum-
tökunni. Hæstiréttur sýknaði með
sérstakri tilvísun til þess, að
læknaráðið hafði talið gerðir lækn-
isins innan ramma þess, sem var
læknisfræðilega réttlætanlegt.
Svipuð sjónarmið koma fram í
nokkrum dómum varðandi svæf-
ingar og deyfingar. Hins vegar
hafa oftast verið dæmdar bætur
í málum, þegar hlutir hafa verið
skildir eftir í skurðsárum, og er
þá sönnunarbyrðin vafalítið á
lækninum fyrir því, að ekki sé um
gáleysi að ræða.
Hinn 18. nóvember 1968 kvað
Hæstiréttur upp dóm í máli, sem
maður nokkur höfðaði gegn ríkis-
sjóði til greiðslu bóta af völdum
röntgenbruna (Hrd. XXXIX,
1105). Mál þetta hafði verið dæmt
af reglulegum héraðsdómara og
tveimur læknum. Þeir sýknuðu
ríkissjóð, en Hæstiréttur taldi
ýmsar upplýsingar skorta og vís-
aði málinu frá héraðsdómi. Var
þá höfðað nýtt mál, sem dæmt var
á bæjarþingi af sömu mönnum og
hið fyrra, 9. október 1970. Niður-
staðan varð hin sama og áður,
sýkna, og enn notuðu héraðsdóm-
arar sömu meginrök, sem eru
þannig:
„1 ljósi núverandi þekkingar á mælingu geislamagns, áhrifum röntgen-
geisla og eðlisfræðilegum eiginleikum þeirra, má segja, að geislun sú,
sem noluð var á árunum 1928, 1929, 1930, 1931, 1932 ög 1937 hafi verið
of ,,hörð“, þ.e. áhrifa hennar hafi gætt meira í þeim vefjum, sem urðu
fyrir drepinu, heldur en í húðinni sjálfri. Þetta mun þó ekki hafa verið
almennt viðurkennt og þekkt á þeim tima, sem geislunin var gefin. Það
þykir þvi eigi fram komið, að geislameðferð sú, sem stefnandi hlaut,
hafi ekki verið framkvæmd á réttan hátt (lege artis). Þá þykir ekkert
fram komið um það, að um bilun hafi verið að ræða í tækjum þeim,
sem notuð voru til geislunarinnar, en slík bilun mundi í flestum tilvikum