Læknaneminn - 01.03.1972, Side 139

LÆKNANEMINN
121
I læknalögunum eru sérstök
ákvæði um heimild til að fyrir-
skipa tilteknum lækni að halda
skrá um ávísanir sínar á ávana-
og fíknilyf og um sviptingu leyfis
til að ávísa slíkum lyfjum.
Ákvæði þau í læknalögum nr.
80/1969, sem nú hafa verið rakin,
eru fræðilega mikilvæg, þegar gera
skal grein fyrir ábyrgð lækna. Má
ætla, að í reynd skipti fyrirmælin
um sviptingu lækningaleyfis mestu
máli. Ekki hef ég leitað upplýsinga
um fjölda slíkra leyfissviptinga,
sem jafnan eru framkvæmdar af
ráðherra eftir ábendingu landlækn-
is og hafa aldrei síðar verið born-
ar undir dómstóla, svo að vitað
sé, a.m.k. ekki á síðari áratugum.
Ekki er heldur kunnugt um neinn
refsidóm yfir íslenzkum lækni
vegna brota í starfi. Alkunna er
hins vegar, að fyrir rúmlega 20
árum var höfðað mál vegna grun-
ar um fóstureyðingu, en því lauk
með sýknudómi í Hæstarétti, en
læknirinn var þó sektaður fyrir að
gæta ekki sóttvarnarreglna. Dóm-
urinn er í Hæstaréttardómum,
XXII. bindi, bls. 310-354. Grein
um dóminn eftir dr. Einar Arn-
órsson er í Tímariti lögfræðinga,
1952, bls. 86-122. — Þess er hér
að geta, að í læknalögunum, 10.
grein, eru ákvæði um þagnar-
skyldu lækna. Hér er um að ræða
starfsskyldu, sem refsing liggur
við brotum á. Dómar eru til all-
margir um það, hvað felist í þagn-
arskyldunni, en ekki eru hins veg-
ar til prentaðir dómar í refsimál-
um vegna brota gegn þessari
skyldu. Það myndi lengja greiri
þessa úr hófi, ef rætt yrði nánar
um þetta atriði, og verður vart
talið, að dómar þeir, sem nefndir
voru, falli innan þess sviðs, sem
greinin á að fjalla um. Mun því
ekki nánar að þagnarskyldunni
vikið, en helztu íslenzku hæsta-
réttardómarnir, sem þetta varða,
eru: XVI, 315 og XVII, 599 (fram-
lagning krufningsskýrslu), XX, 10
(upplýsingar um fóstureyðingu),
XXI, 94 (viðtöl læknis við látinn
mann um batahorfur), XXI, 149,
XXI, 150, XXI, 152 (upplýsingar
um fóstureyðingu), XXXI, 264
(upplýsingar úr spjaldskrá Blóð-
bankans), XXXI, 267 (réttur
sjúklings til að fá eigin sjúkra-
skýrslu, XXXII, 266 (framlagning
dánarvottorðs). Greinar um þagn-
arskylduna eftir Árna Tryggva-
son eru í Tímariti lögfræðinga,
1952, bls. 51-64 og í Læknablað-
inu 1954, bls. 91-110. Einnig má
vísa til umræðna á 19. Norræna
lögfræðingamótinu 1951.
Læknalögin eru ekki einu lc-gin,
sem máli skipta, þegar gera á grein
fyrir refsiábyrgð lækna. I almeim-
um hegningarlögum nr. 19/1940,
sem áður eru nefnd, koma nokk-
ur atriði til skoðunar í þessu sam-
bandi. 1 124. gr. laganna er lögð
refsing við ósæmilegri meðferð á
líki, og er fræðilega hugsanlegt, að
óheimil meðferð líks til rannsókna
eða kennslu væri refsiverð eftir
þessu ákvæði. Brot gegn kvaðn-
ingu yfirvalds til aðstoðar til að
koma í veg fyrir ófarnað, getur
verið refsiverð eftir 127. gr. hegn-
ingarlaga, jafnframt því að vera
það eftir læknalögum. I 169. gr.
er ákvæði um skyldu til að afstýra
og vara við óförum, sem einnig
getur haft hér þýðingu. I 173. gr.
eru ákvæði um sölu og útbreiðslu
á gagnslausum efnum sem læknis-
lyf væru, og í 175. gr. um brot
gegn sóttvarnareglum, I 187. gr.
hegningarlaganna er að finna al-
mennt ákvæði um brot á skyldum
gegn hinu opinbera, þegar menn
hafa leyfi til „einhverrar einka-
starfsemi". I 192. gr. er mælt fyr-