Úrval - 01.06.1968, Blaðsíða 113

SQUALUS ER SOKKINN
111
sem sjórinn þrýsti á undan sér fram
eftir skipinu.
— Látið alla aðalkjölfestu fara,
skipaði skipstjórinn, Það færðist líf
í mennina í stjórnklefanum, sem
höfðu orðið stjarfir af skelfingu,
þegar þeim bárust þessi válegu tíð-
indi, og þeir tóku til starfa. Þrýsti-
lofti var dælt inn í tankana, sem
fylltir höfðu verið af sjó við köf-
unina, en þrýstingurinn á loftinu
átti að vera nægjanlegur til að
pressa sjóinn úr þeim aftur. Við
þessar aðgerðir byrjaði Squalus að
lyftast að framan og eitthvað
hreyfðist hann upp á við, máski
hefur hann rekið trjónuna upp úr
sjónum, en þá gerðist skuturinn aft-
urþungur um of, og hann tók að
síga aftur í djúpið dökkva. Norður-
Atlantshafið geymir margan far-
kostinn og nú leit helzt út fyrir að
kafbáturinn Squalus fengi þarna
legurúm.
HELDUR ÞESSI MAÐUR,
AÐ HANN SÉ JULES VERNE?
Nú víkur sögunni til Charles
Momsen. Hann var einhvern tím-
ann spurður að því, hvað hann ótt-
aðist mest um borð í kafbáti, ef
hann sykki.
— Að ég væri ekki um borð, svar-
aði Momsen.
Þetta var ekkert stofuraup. Sví-
inn Momsen er kjálkabreiður tungu-
mjúkur kafbátsforingi og veit meira
um björgun úr hafdjúpunum held-
ur en nokkur annar maður á þess-
ari jörð. Um fjórtán ára skeið hef-
ur hann verið að brjóta heilann um
aðferðir til að bjarga mönnum úr
sokknum kafbáti.
Þegar Momsen sjálfur var í kaf-
bátaskólanum, varð forðazt að ræða
það, hvernig hægt væri að komast
út úr kafbáti, ef eitthvað gengi úr
skorðum, og hann sykki til botns.
Það var forðazt að ræða þetta
vandamál einfaldlega af því, að
það voru engin ráð kunn til að
bjarga mönnum undir þeim kring-
umstæðum. Á þessum dögum var
aðbúnaður manna um borð í kaf-
báti afburða slæmur. Kojan, sem
Momsen lá í á fyrsta kafbátnum,
sem hann var um borð í, var mjó
renna meðfram tundurskeyti. Það
var handlaug um borð, en engin
sturta. Aðstaða til þvotta á fötum
var engin, ekki heldur nein köld
geymsla fyrir matvæli og allt kjöt
var venjulega löngu orðið skemmt
áður en hægt var að éta það. Ekk-
ert salerni var á þessum kafbátum
og urðu menn ef kafbáturinn var
í kafi, að notast við fötu hálffulla
af svartolíu, en ofansjávar settust
menn á límböndin, sem strengd voru
í stað lunningar, og var það ónæð-
issöm salernisseta, eins og íslenzkir
sjómenn kannast vel við, þar sem
þeir bjuggu við svipaðar aðstæður
fram á síðasta áratug, og reyndar
auðvitað enn á smærri bátum.
Ef kafbátar þess tíma, sem Mom-
sen var að læra sitt fag á, sukku
vegna bilunar, gátu sjómennirnir
talið sig gæfusama, ef þeir drukkn-
uðu, en þurftu ekki að bíða köfn-
unar með öðrum og seinvirkari
hætti. Um björgun var ekki að
ræða.
Það gat auðvitað hent að menn
björguðust fyrir einhverja óskilj-
anlega hendingu, eins og átti sér