Úrval - 01.01.1970, Síða 52

50
og aðrir uppreisnarmenn. Hann var
lagður í járn á ensku herskipi.
Eftir nokkra daga voru þeir leyst-
ir úr haldi, en voru strax settir í
fangelsi á eynni, þar sem þeir fengu
að leika lausum hala og reika um
eyna eins og þeir vildu.
Melville aflaði sér víðtækrar
þekkingar um hina innfæddu, en
hann var enn óöruggur um líf sitt
og notaði þess vegna strax tækifær-
ið, þegar honum bauðst vinna á
hvalveiðiskipi. Hann réði sig á
Charles and Henry. Ekki leið samt
langt þar til hann komst á flakk og
endaði í Honolulu. Þar var hann um
stund bókhaldari fyrir enskan kaup-
mann, en varð að taka upp pjönkur
sínar og hypja sig sem skjótast, þeg-
ar það fréttist, að hvalveiðiskipið,
Acushnet, væri statt í nágrenni við
Hawai. Hann gerðist því háseti inn
borð í freigátunni United States.
Um fjórtán mánaða skeið sigldi
hann á því, og gat aldrei sætt sig
við hinn harðneskjulega aga, sem
ríkti um borð í herskipum, er flögg-
uðu fána lýðræðisins. Fjörutíu árum
síðar skrifaði hann bók um veru
sína á herskipaflotanum. Það var
síðasta saga hans, hún hét Billy
Budd.
Tuttugu og fimm ára hafði hann
reynt meira en margir sjötugir.
Samt fannst honum, að hann væri
fyrst að byrja að lifa. Sjómaðurinn
og flakkarinn tók sér nú penna í
hönd og varð rithöfundur. Án þess
að hafa nokkru sinni skrifað staf
áður, reit hann nú heila bók. Hann
kallaði hana Typee og fjallaði hún
um ævintýri hans með Polynesun-
um. Bókin var gefin samtímis út í
IJRVAL
Englandi og Bandaríkjunum. Áður
en hann hafði áttað sig, var hann
orðinn frægur rithöfundur, og var
alls staðar boðinn og velkominn, þar
sem rætt var um bókmenntir.
Árið 1847 kom enn ný bók eftir
hann. Hún hét Omoo og aflaði höf-
undi sínum enn meiri vinsælda en
áður. Samt sem áður þorði Melville
ekki að treysta á reglulegar og góðar
tekjur af ritstörfum. Hann gifti sig
og fyrir lánsfé keypti hann sér bú-
garð í Pittisfield. Þar bjó hann
ásamt fjölskyldu sinni. Auk þess að
hafa konu sína og fjögur börn, hélt
hann uppi aldraðri móður sinni og
nokkrum systrum sínum. Lítill
vinnufriður var á heimili hans, en
honum tókst þó að skrifa Moby Dick
þarna. Hann græddi ekki fé meðan
hann skrifaði þá bók, hins vegar var
hann alltaf meir og meir skuldunum
vafinn.
Moby Dick kom út árið 1851. Það
ár var Herman Melville skráður í
heimsbókmenntasöguna sem einn af
hinum miklu rithöfundum. En bók
þessi batt enda á rithöfundarferil
hans í Bandaríkjunum. Menn voru
í vafa, hvernig bregðast skyldi við
þessari sögu. Bókmenntagagnrýn-
endur tóku bókinni illa og dæmdu
hana hart. Einstaka gagnrýnandi
minntist á það, að sorglegt væri, að
farið væri að bera á geðveiki hjá
hinum unga og efnilega rithöfundi.
Það næði ekki nokkurri átt að láta
aðalpersónuna vera hval, og megin-
hluta bókarinnar fjalla um sinnis-
veikan, hefnigjarnan skipstjóra, sem
leiti uppi hvíta hvalinn Moby Dick
til þess að hefna sín á honuro. Þegar
hvíti hvalurinn, sem tekið hafði fót-