Úrval - 01.01.1970, Side 70

68
ÚRVAL
ar. Ekki vegna þess, að hann tæki
svo sárt til Napoleons, heldur af
því, að með honum var hniginn að
velli upphafsmaður og persónugerf-
ingur þeirrar lífsskoðunar, sem ríkt
hafði í Norðurálfu nær þrjá tugi
ára; eins og svo margir aðrir hafði
Jörundur aðhyllzt þessa lífsskoðun,
vitandi og óafvitandi, og nú, þegar
sjálf forsenda hennar var brott fall-
in, skildi hún eftir ófyllt skarð í
tilveru hans.
Með orrustunni við Waterloo
urðu þáttaskil í ævi Jörundar. Hann
hafði ætlað að afreka eitthvað stór-
fenglegt, eitthvað sem verða mætti
mannkyninu til góðs, en nú var sem
strengur brysti í sál hans. Héðan af
varð hann allur annar maður, sjálfs-
elskur og tækifærissinnaður og
lagði enga rækt við það góða í sjálf-
um sér.
Þegar Napoleon kom aftur til
Parísar, krafðist franska þingið
þess, að hann segði þegar af sér.
Þingheimur var og reiðubúinn að
hefja friðarsamninga við sigurveg-
arana. Keisaranum kom í fyrstu til
hugar að neita að verða við tilmæl-
um þingsins, smala saman leifunum
af her sínum og hefja baráttuna á
nýjan leik. Slíkt hefði óhjákvæmi-
lega leitt til borgarastyrjaldar eins
og á stóð; Bretar, Prússar, Rússar
og Austurríkismenn höfðu samtals
á að skipa 600 þús. manna liði og
hlutu því að hafa allt ráð Frakka í
hendi sér.
Ævintýrið var úti. Napoleon sagði
formlega af sér hinn 23. júní, fimm
dögum eftir orrustuna við Waterloo.
Fulltrúadeild þingsins útnefndi sex
manna ráð til þess að hafa stjórn
landsins með höndum og hefja frið-
arsamninga við sigurvegarana. Sex
dögum síðar, er Blúcher hershöfð-
ingi krafðist þess, að Napoleon yrði
seldur honum í hendur, flýði hinn
fyrrverandi keisari til Roehefort og
hugðist komast undan með skipi til
Ameríku. Brezki flotaforinginn, sem
fór með völd í borginni, neitaði hon-
um um vegabréf til ferðarinnar.
Hinn 15. júlí gafst Napoleon upp
fyrir skipherranum á H.M.S. Belle-
rophon; leitaði þannig á náðir Breta
og bað um vernd brezkrar réttvísi.
Bretar gerðu hann óskaðlegan
með því að flytja hann til St. Hel-
enu. Þar dó hann í útlegð sex ár-
um síðar, hinn 5. maí 1821, fimmtíu
og eins árs að aldri.
Af Jörundi er það að segja, að
hann dvaldist í Ostend um vikutíma
og lauk þar við skýrslu sína um
orrustuna. Skýrsluna fékk hann í
hendur brezka ræðismanninum á
staðnum, tók út peninga og hélt
síðan með ferju til Ghent. Var þá
kominn miður júlí.
Þar sem viðhorf öll í Evrópu
höfðu gerbreytzt við endanlegan ó-
sigur Napoleons, gerði Jörundur ráð
fyrir, að friðarráðstefna yrði von
bráðar haldin í París, og taldi hann
víst, að Castlereagh lávarður yrði
viðstaddur þá ráðstefnu fyrir hönd
Breta. Taldi hann því réttast og í
mestu samræmi við starf sitt sem
njósnari, að hann fetaði í fótspor
sigurvegaranna til Parísar.
Frá Ghent til Parísar ferðaðist
Jörundur í póstvagni, og tók sú ferð
þrjá daga. Er til Parísar kom, var
honum tekið tveim höndum af Mr.
Hamilton, starfsmanni brezka utan-