Úrval - 01.01.1970, Síða 92

90
ÚRVAL
að næturlagi varpa leitarljós í turn-
unum birtu sinni yfir svæðið. Alls
staðar gat að líta spjöld með þess-
um aðvörunum: STANZ- BANN-
SVÆÐI!
Það ber meira á óbreyttum her-
mönnum á þessu svæði en héraðs-
búum sjálfum. Þar eru fleiri hundar
en í sauðfjárræktarhéruðunum í
Kákasusfjöllum. Allar töiur hér um
hinar ýmsu staðreyndir lífsins eru
næsta furðulegar. Þar eru miklu
fleiri karlmenn en konur til dæm-
is. Og þar eru menn af fjölmörg-
um þjóðflokkum, t. d. Rússar, Úkr-
aníumenn, Lettar og Eistlendingar.
Fólk af fjölmörgum öðrum þjóð-
flokkum hefur verið sent til fanga-
búðasvæðis þessa ár eftir ár og ára-
tug eftir áratug. Það kemur þaðan
hvaðanæva að úr Sovétríkjunum.
Börn núverandi fanga flytjast svo
í héraðið til þess að geta dvalizt
einhvers staðar nálægt foreldrum
sínum. Feður og eldri bræður
margra þeirra, sem nú sitja þar af
sér dóma, hafa áður verið fangar
þarna og liggja nú grafnir í jörð
Mordovíu.
Nú átti það fyrir mér að liggja,
að leggja minn litla skerf til opin-
berra tölfræðilegra upplýsinga um
Mordovíu.
TIL NÁÐA
Frá móttökustöðinni í Potma var
ég sendur í fangabúðir nr. 10, stór-
eflis þyrpingu timburkumbalda að
baki gaddavírsgirðingar. Sg fann
koju í einum af yfirfullu skálun-
um þar, fékk svo strádýnu, kodda
og teppi. f fangabúðaverzluninni
fékk ég gatslitnar, svartar buxur,
jakka og húfu, skyrtu, stunginn
frakka, stígvél og tvenn nærföt, þ.
e. a. s. þau vinnuföt, sem gert var
ráð fyrir í reglugerðinni.
Skömmu eftir var gefið merki
um, að gengið skyldi til kvöldverð-
ar, og ég elti hina fangana inn í
matsalinn. Hann var troðfullur af
borðum, sem stóðu mjög þétt sam-
an. Þau voru gerð úr óhefluðum
plönkum. Beggja vegna þeirra voru
bekkir. Matsalurinn var þegar orð-
inn troðfullur, og þar var mikill
hávaði. Eg tók mér stöðu í matar-
biðröð. Mér miðaði hægt áfram að
afgreiðsluopinu. Og þar var mér svo
loks rétt súpuskál. Þunni vökvinn,
sem var í henni, var nefndur.
„shchee“, sem þýðir hvítkálssúpa.
En réttur þessi var bara skopstæl-
ing á þessum þjóðarrétti. Hinn rétt-
urinn var vatnskennd kássa, sam-
tals um þrjár skeiðar. Það tók að-
eins mínútu að kyngja honum.
Er tímar liðu, komst ég að því,'
að mataræðið var þannig vísinda-
lega útreiknað, að með því tækist
okkur rétt aðeins að halda lífi. Hinn
daglegi matarskammtur var 2400
hitaeiningar, þar með talin 700
grömm af brauði og 50 grömm af
kjöti. (Lögregluhundarnir, sem
voru á verði, fengu 450 gramma
dagskammt af kjöti).
Þessi matarskammtur er miklu
minni en maður þarfnast, sem
stundar erfiðisvinnu. Og svo feng-
um við jafnvel ekki allan þann
skammt, sem okkur var ætlaður.
Þegar komið var með kjötið í eld-
húsið til þess að matbúa það, starði
maður forviða á það. Það var blátt
á lit, og það var í rauninni ekki