Úrval - 01.06.1971, Blaðsíða 12

10
ÚRVAL
er á stærð við Delaware- og Rhode
Islandfylkin samanlögð. Yfirþjóð-
garðsvörðurinn Jack Anderson hef-
ur þetta að segja um hættu þessa:
,,Sá dagur kann brátt að koma, að
maður, sem ætlar í Gulsteinagarð-
inn, verður að hafa sama hátt á og
þegar hann ætlar á knattspyrnu-
leik, þ. e. hann verður að kaupa
aðgöngumiða eða panta aðgöngu-
leyfi fyrirfram.“ Einnig gæti farið
svo, að almenningur fengi aðeins
að skoða garðinn að degi til, en
yrði að gista utan hans.
Nú þegar er umferðin umhverfis
goshverinn „Gamla Trygg“ orðin
svipuð og á miðborgarsvæðunum í
stórborgum Ameríku. Skemmdir af
mannavöldum hafa þegar eyðilagt
mörg jarðfræðileg undur hans í
slíkum mæli, að það er þegar of
seint að ráða bót á .því, svo sem
hinn fræga hver Morgundýrðar-
lindina. Minjagripasafnarar hafa
stöðugt verið að brjóta úr hinum
fínlega löguðu börmum hans, sem
myndaðir eru af gylltum og græn-
um þörungum, svo að hinar fögru
tungur barmanna hafa þegar eyði-
lagzt. Skemmtiferðamenn kasta
peningum, spýtum, vasaklútum og
flöskum í hverina og goshverina
og stífla þannig fiókið hitaleiðslu-
kerfi Móður Náttúru. Á mestu anna-
dögum sumarsins skilja skemmti-
ferðamenn eftir sig um 60 tonn af
föstum úrgangi og alls konar rusli
í Gulsteinagarði, þannig að vatns-
leiðslu- og skolpræsakerfin fá ekki
annað allri notkuninni. Skolpið er
að vísu hreinsað í hreinsistöðvum,
en nítrat- og fosfatúrgangsefni, sem
síast út í Gulsteinavatn, eru þegar
farin að hafa óæskileg áhrif á líf
fiska í vatninu. Þær veita vatna-
jurtum of mikla næringu, þannig
að fiskarnir hafa ekki eins mikið
súrefni og áður.
Gulsteinagarður er því í hættu
staddur. Náttúrufræðingurinn Willi-
am Dunmire er ómyrkur í máli í
þessu efni, er hann segir: ,,Annað-
hvort takmörkum við aðgang að
garðinum, eða við stofnum hinum
jarðfræðilegu dásemdum og hinu
fjölbreytta jurta- og dýralífi hans
í hættu“.
Colter var fyrsti hvíti maðurinn,
sem leit Gulsteinasvæðið augum.
Colter var fífldjarfur, ungur veiði-
maður og stundaði veiðar í vest-
ustu landnámshéruðunum. í byrj-
un vetrar 1807—1808 fór hann í
ferðalag inn á hverasvæðið í Gul-
steini. Þegar hann sneri aftur til
siðmenningarinnar og fór að segja
fólki frá dásemdum Gulsteinsvæð-
isins, hélt fólk, að hann væri ekki
með öllum mjalla. En svo héldu
aðrir veiðimenn og landnámsmenn
einnig inn á svæði þetta, auk gull-
leitarmanna. Og sögur þeirra voru
jafnvel enn furðulegri, er þeir kom-
ust lengra inn í þetta undraland.
Loks gerðist það á sjöunda áratug
aldarinnar, að menn fóru í fyrsta
skipulagða leiðangurinn til Gul-
steinasvæðisins til þess að ganga úr
skugga um, hvort þessar dásemdir
væru í rauninni til.
Einn slíkra leiðangra var leiðang-
ur þeirra Folsoms, Cooks og Peter-
sons, sem þeir lögðu af stað í þ. 6.
september árið 1869. Þeir höfðu
með sér marga áburðarklára. Þetta
var mjög erfið ferð. Þeir brutust í