Úrval - 01.06.1971, Blaðsíða 30

23
ÚRVAL
barnsins. í rauninni hefur léleg sjón
litil bein áhrif á námsgetu í mót-
setningu við heyrnina. En hún get-
ur dregið úr lestrargetu, skapað
andúð á skólavinnu og dregið úr
námslöngun.
Nú er aðaláherzla einnig lögð á
sem skjótasta hjálp, hvað sjóngalla
snertir. Nú er hægt að fjarlægja
meðfædd augnvögl úr ungbörnum,
áður en þau hafa náð eins árs aldri.
Uppskurður á augum rangeygðra
barna hefur gefið bezta raun, sé
hann gerður á fyrstu 6 mánuðunum
eftir fæðingu þeirra. Fleiri smábörn
ganga nú með gleraugu en áður
eða með augnbót fyrir því auganu,
sem hefur betri sjón, svo að unnt
reynist bannig að bjarga sjóninni á
veikbyggðara auganu. Þegar barn-
inu berast tvær ólíkar sjónmyndir
til heilans, lærist því fljótt að úti-
loka óskýrari sjónmyndina. Þá get-
ur þróazt hjá því „amhlyopia“, þ.
e. sjónleti, en slíkur galli lýsir sér
í því, að heilinn sýnir ekki lengur
viðbrögð gagnvart sjónmynd frá
veikbyggðara auganu og það verður
í rauninni blint.
ÓSKÝR OG RUGLINGSLEG BOÐ
Vandleystara og óljósara vanda-
mál þróast, þegar sjón og heyrn
barnsins er eðlileg, en boðin, sem
ná til heila þess, virðist samt óskýr
og ruglingsleg. Heill nýr flokkur
„sérstakra orsaka námsörðugleika"
(þ. e. skertrar námsgetu) hefur ver-
ið uppgötvaður á undanfarandi ár-
um, oft og tíðum jafnvel hjá greind-
um börnum. 10—15% allra barna
hafa við einhverja slíka örðugleika
að stríða í einhverjum mæli. Þegar
þessi börn komast á skólaaldur og
reyna að lesa, eiga þau við mjög
mikla örðugleika að stríða, og eru
þeir kallaðir „lesblinda“ einu nafni.
En það má sjá merki slíkra trufl-
ana, löngu áður en skólaganga hefst.
Þar er um að ræða óljós og rugl-
ingsleg viðbrögð barnsins við því,
sem það heyrir eða sér, eða lélegt
samræmi taugaboða og hreyfingar,
þ. e. léleg tengsl. Þegar slíkt barn
teiknar mann, setur það kannske
handleggi þar sem fætur eiga að
vera. Það ruglar stundum saman
hægri og vinstri eða hugtökunum
,,upp“ og ,,niður“. Það getur líka
verið óvenjulega klaufalegt, er það
bindur skóreimar, sippar eða slær.
bolta. Seinna mun það eiga erfitt
með að greina á milli vissra stafa
og orða, líkt og „b“ og „d“ eða orð-
anna „was“ og ,,saw“. Það er lítið
vitað um það, hvað veldur „les-
blindu", nema hún er í sumum til-
fellum arfgeng og virðist algengari
meðal drengja en stúlkna.
Það er enn óskaplega erfitt að fá
hjálp handa slíkum börnum. Dr.
Mark N. Ozer við læknadeild Ge-
orge Washingtonháskólans og barna-
sjúkrahús Columbíuhéraðs (þ. e.
höfuðborgarinnar Washington og
næsta nágrenni hennar), er að vinna
að gerð 15 mínútna prófs, sem nota
á við venjulega læknisskoðun barna,
sem eru ekki enn farin að ganga í
skóla, þ. e. 4—5 ára. Prófunin bein-
ist bæði að viðbrögðum barnsins og
námsaðferðum. Getur barnið sýnt
rétt viðbrögð við tvíþættum fyrir-
skipunum? Getur barnið sýnt það
með lokuð augu. hvar prófandinn
snerti það? Á það auðveldara með