Úrval - 01.06.1971, Blaðsíða 35

BLÓÐTAPPI — HlNN DULARFULLI MORÐINGI
33
þriðju allra sjúklinga, sem dáið
höfðu úr blóðtappa, höfðu ekki
verið skornir upp nýlega. Og mikl-
ar rúmlegur eða jafnvel langar set-
ur auka hættuna á blóðtappa. Fólk,
sem liggur lengi í sjúkrahúsum
vegna hjartaáfalls, krabbameins á
hættulegu stigi, sára í meltingar-
færum, alvarlegrar blóðeitrunar eða
sýkingar og beinbrotna á fótum, á
það sérstaklega á hættu að fá blóð-
tappa. Hann getur líka gert vart
við sig hjá mæðrum eftir barns-
burð. Og dæmi eru til um það, að
fólk hafi fengið blóðtappa eftir að
hafa legið lengi í rúminu með in-
flúensu.
Hvað veldur lungnablóðtappa?
Þrátt fyrir geysilega víðtækar rann-
sóknir margra rannsóknarsérfræð-
inga skortir enn margs konar upp-
lýsingar og vitneskju um staðreynd-
ir um sjúkdóm þennan.
Blóðtappi, sem myndast á óeðli-
legan hátt, er kallaður „thrombus"
á læknisfræðilegu máli, en orð það
er dregið af gríska orðinu „throm-
bos“, sem þýðir klumpur. Myndist
hann í slagæð í heilanum, getur
hann valdið heilablóðfalli (cerebral
thromposis). í slagæðum þeim, sem
flytja hjartanu blóð, getur hann
valdið kransæðastíflu (coronary
thrombosis), sem er einn hinna ban-
vænustu sjúkdóma okkar.
Þegar tappi myndast í blóðæð, og
þá oftast í fótleggjum, veldur hann
æðabólgu. Þegar klumpur losnar
frá æðavegg og berst til lungnanna,
er hann kallaður „embolus“ á
læknisfræðilegu máli, sem er dreg-
ið af gríska orðinu „embolos“, er
þýðir tappi. Sé slíkur tappi nógu
stór til þess að festast í lungnaslag-
æð og stöðva blóðstreymi til lungn-
anna, getur sjúklingurinn hnigið
niður og dáið alveg tafarlaust. En
sé sjúklingurinn með lífsmarki,
getur líf hans verið komið undir
því, hversu hratt og rétt sjúkdóm-
urinn er greindur.
Því miður er mjög auðvelt að
villast á merkjum og sjúkdómsein-
kennum lungnablóðtappa annars
vegar og hjarta- eða lungnasjúk-
dóma hins vegar. Það er alveg sér-
stök hætta á slíku, þegar „throm-
bophlebitis", þ. e. klumpmyndun
og bólga, virðist áður hafa orðið
í fótleggjum eða þegar fyrri venju-
legar sjúkrahúsprófanir hafa ekki
sýnt neina óeðlilega blóðtappa-
myndunarþætti. Fyrst það hafa ver-
ið svona miklar líkur á því hing-
að til, að sjúkdómsgreining yrði
röng, þá er það augljóst, hversu
þýðingarmiklar nýjar og endur-
bættar sjúkdómsgreiningaraðferðir
hljóta að vera.
Elzta og algengasta sjúkdóms-
greiningaraðferðin er röntgen-
myndataka af brjóstholi, en hún
veitir ekki alltaf nægar upplýsing-
ar til þess að byggja sjúkdóms-
greiningu á. Lungnasjáin er nyt-
samari í þessum tilgangi með hjálp
radiosotopa. Það er auðvelt að fram-
kvæma slíka skoðun, ef rétt tæki
er fyrir hendi, og þá fyrst og fremst
stór Geiger-talningarútbúnaður. —
Styðjast verður svo einnig við
venjulegar röntgenmyndir, þegar
sjúkdómsgreining er ákvörðuð. Að-
ferðin er örugg í notkun, og það
má nota hana við hættulega veika
sjúklinga.