Úrval - 01.06.1971, Blaðsíða 28

26
ÚRVAL
orðið mögulegt að finna alvarlega
og jafnvel einnig minni háttar
skynjunargalla strax á fyrstu árum
barnsins og jafnvel strax þegar
barnið er orðið nokkurra mánaða.
Jafnframt því er nú lögð stóraukin
áherzla á að gera eitthvað til þess
að vinna gegn afleiðingum þessara
skynfæragalla eða jafnvel lækna þá
alveg tafarlaust. Nú er lögð rík
áherzla á slíka nákvæma sjúkdóms-
greiningu og ráðleggingar um það,
við hvaða aðstæður sé hentugast
fyrir barnið að læra.
Það er meira í húfi en aðeins
hinn líkamlegi ágalli. Það er nú
þekkt staðreynd, að berist barns-
heilanum ekki nægilegt magn og
fjölbreytni „boða“ skynfæranna,
sem því ættu að berast á árum hins
öra þroska, áður en skólaganga
hefst, þá getur greind þess ekki náð
fullum þroska. Heili þess tvöfaldast
að stærð á sex fyrstu mánuðum eft-
ir fæðingu og tvöfaldast svo aftur
fram að um fjögurra ára aldri. Vaxt-
arhraði heilans verður aldrei eins
hraður framar á öllu æviskeiði
mannsins. Meðan á þessu hraðvaxt-
arskeiði heilans stendur, geta jafn-
vel smábreytingar á umhverfi
barnsins haft mikil áhrif á þrosk-
ann. Allt það, sem dregur úr magni
og fjölbreytni þeirra upplýsinga,
sem augu og eyru flytja heila þess
á þessu geysilega þýðingarmikla
tímabili, gæti takmarkað þroska
þess varanlega. (Lestrargeta flestra
heyrnarlausra 16 ára barna er til
dæmis svipuð og barna í 3. bekk,
þ. e. 8 ára barna, og greindarvísi-
tala þeirra er einnig lægri en ann-
arra barna).
Mikill fjöldi barna er haldinn
einhvers konar skynjunargöllum.
Það er áætlað, að yfir 100.000 börn
fæðist árlega með einhvers konar
heyrnargalla í Bandaríkjunum og
330.000 með einhvers konar sjón-
galla eða hindranir, sem koma í
veg fyrir, að þeim nýtist sjónin að
fullu. Um 5—10% allra skólabarna
eiga við einhverja lestrarörðugleika
að stríða eða um 5 milljón börn í
Bandaríkjunum. Orsakirnar geta
verið margvíslegar, til dæmis minni
háttar taugakerfistruflanir, sem
hindra, að þau geti skynjað fylli-
lega merkingu þess, sem þau sjá,
þ. e. tengslin milli sjónarinnar og
annarra skynstöðva í heila eru ekki
í lagi. Áður fyrr var það sjaldgæft,
að slíkir gallar fyndust og væru
greindir, áður en börnin hófu skóla-
nám.
GALLANA Á AÐ FINNA OG
RÁÐA SÍÐAN BÓT Á ÞEIM
EFTIR MÆTTI
En nú hafa sálfræðingar, mál-
fræðingar, vélfræðingar, verkfræð-
ingar, kennarar og aðrir uppeldis-
frömuðir, foreldrar og nokkrir
brautryðjendur innan læknastéttar-
innar allir hjálpazt að því að finna
og endurbæta fjölmargar réttar
skoðunar- og prófunaraðferðir. —
Sumar slíkar prófanir eru nú fram-
kvæmdar, aðeins nokkrum klukku-
tímum eftir að barnið fæðist. „Við
bíðum ekki,“ segir frú Marion
Downs, forstöðukona heyrnarstöðv-
arinnar við læknadeild Coloradohá-
skólans. Fjöldi sjúkrahúsa hefur nú
tekið upp skoðunar- og prófunar-
kerfi hennar. Samkvæmt því eru