Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 5

Hundraðatal á jörðum.
0
skyldi gilda, og J. Jolinsen segir í Jarðatali sínu (bls. VI.),
að honum hati þótt lítils varðandi, að nefna þetta mat,
»er allir munu vera samdóma um, að það nú megi álít-
ast fráleitt því, sem er eða vera ber.« Jarðamatsnefnd
þessi vann að störfum sínum á mjög óheppilegum tíma, i
harðæri og siglingaleysi, en þó ræðuraö líkindum, að störf
hennar hefðu tæplega orðið að jafn litlu liði, ef hún hefði
eigi verið skyld til, að fara eptir óheppilegri reglu við
mat sitt.
Stjórnin þekkir jarðamatsstörf þessi betur en nokknr
annar. Enn fremur var henni kunnugast um jarðamats-
störf þeirra Árna Magnússonar, Páls Vídalín og Skúla
Magnússonar landfógeta. f>að var því eðlilegt. að hún
gæti best sagt um það, livað hefði verið jarðamatsstörfum
þessum mest að meini, og hver regla mundi vera heppi-
legust við mat á jörðum til hundraða.
pegar ákveðið var, að semja skyldi uýtt jarðamat hjer
á landi 1848, þá ákvað stjórnin, eptir hverri reglu ætti
að meta jarðir til hundraða, en það var allt önnur regla,
heldur en sú, sem kemur fram í Bergþórsstatútu. í til-
skipun 37. maí 1848 um nýjan jarðadýrleika á Tslandi
var ákveðið, að matsmennirnir skvldu »meta hverja jörð
til peningaverðs, að þvi sem slíkar jarðir verða sanngjarn-
lega seldar eptir gæðum sínum.« í ástæðum sínum fyrir
tilskipun þessari tók stjórnin jafnvel svo djúpt í árinni,
að hún sagði að mælikvarði fyrir jarðamati gæti »enginn
annar verið, en peningaverð jarðanna í kaupum og sölum
eptir ásigkomulagi sjálfra þeirra.n Nefndin, sem fjallaði
um málið á alþingi 1847, viðurkenndi og »að peninga-
verðhæðin væri liinn einasti áreiðanlegi mælikvarði», og
hið sama var jafnvel viðurkennt af andmælendum stjórn-