Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 65
Dagsverk til prests.
65
fyrir utan hversdagsleg föt og búsafleifar, og þarf eigi að
framfæra ómaga sína á verkum sínum.
þ>að er ljóst, hvað skilið er við skuldleysi, hversdagsleg
föt og búsafleifar, og þarf því eigi að ræða um það. Apt-
ur á móti verður að athuga ákvæðin um frádrátt vegna
ómaga. pess er þá fyrst að geta, að slíkur frádráttur er
leyfilegur, hvort sem er að ræða um griðmann (vinnumann)
eða bónda. Sjest þetta af ákvæðunum í tíundarlögum
Grágásar; í bandriti því, er Arnarbælisbók heitir, eru orð-
in þannig: »nema þ e i r eigi þá ómaga, at þeir skyli á
handmegni sínu fram færa.n1)
|>ví næst verður að rannsaka, hversu mikið skuli
draga frá vegna ómaganna.
l>egar Kristinnrjettur Arna biskups var lögtekinn 1275,
var venjulegt ómagameðlag hjer á landi 60 álnir eða hálft
hundrað.2)
Ef maður því átti 60 álnir og einn ómaga, þá mátti
leggja með honum þessar 60 álnir. Framfærslumaður
þurfti ekki að framfæra ómaga sinn á verkum sínum.
Fyrir því er í lögunum talað um »ómaga þá«, en ekki
miðað við einn ómaga. En ef maður átti tæplega eitt
hundrað til tíundar og tvo ómaga, þá nægði fjeð eigi til
framfærslu ómögunum, og þá varð framfærslumaður að vinna
fyrir þeim. Samkvæmt þessu máttu menn ætla hverjum
ómaga hálft hundrað; ef það eigi nægði, og framfærslumaður
varð að vinna fyrir ómögum sínum, þá var hann eigi skyldur
að tíunda eigur sínar. Nú eru meðlög með ómögum orðin
hærri en að fornu, en samkvæmt Kristinnrjetti Árna bisk-
1) Grág. III. bls. 184. ísl. fornbrs. I. bls. 134.
2) Grág. Ib. bls. 26. Il.bls. 140. Sbr. Jónsbók, Erfðatal, 21. og
22. kap. og Páll Vídalín. Eornyrði, bls. 316.
Lögfrœðingur. IV. 1900.
5