Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 137

Dómstólar og rjetíarfar.
137
rangt. Að vísu eru málsúrslitin stundum látin vera kom-
in undir eiði annars mótpartsins, en þetta á sjer einungis
stað, annaðlivort þegar eðli málsins er þannig, að það
verður eigi útkljáð á annan veg, af því engar aðrar sann-
anir liggja fyrir, eða það eru komnarfram allsterkarlíkur
fyrir því, að annar málsaðila haíi rjett fyrir sjer, svo sem
eitt lögfullt vitni ásamt nokkrum líkum; í þessu tilfelli er
lionum stundum leyft að fylia sönnunina með eiði sínum,
en ailoptast er þó mótpartinum þá stílaður synjunareiður.
t>ennan eið afleggur parturinn ekki, meðan á málinu
stendur, heldur eptir dómi og í sjerstöku máli, eiðsmáli,
eptir undangengna stefnu til mótpartsins, til þess að hlusta
á afleggingu eiðsins. Dómurinn verður því, þegar svona
stendur á, tvöfaldur, livað skuli gilda, ef eiðurinn verður
unninn, og hvað, ef hann verður ekki aflagður; hann
hljóðar þá þannig: «Svo framarlega sem hinn stefndi N.
N. eptir löglegan undirbúning (þ. e. eptir að hafa heyrt
útskýringu eiðsins) á sínu varnarþingi vinnur eið að því,
að hann hafi eigi fengið til láns hjá stefnanda N. N. 100
krónur, þá á hann að vera sýkn af kærum hans og kröf-
um í þessu máli, en treysti hann sjer eigi til þess, á hann
að greiða stefnanda 100 kr. o. s. frv.u
Nú vill sá, er sönnunarskyldan hvílir á, sanna mál
sitt, og getur hann þá gjört það á ýmsan hátt, en venju-
legast gjörir liann það með vitnaleiðslu. Vitni kall-
ast þeir menn, sem í annars manns máli bera undir eiðs
tilboð um það, sem þeir hafa sjeð eða heyrt. Vitni
mega mæta góðviljuglega fyrir rjetti; en vilji þau það
ekki, verður að stef'na þeim með venjulegum stefnufresti,
og eru þau þá skyld að mæta; gjöri þau það ekki, og
liafi þó ekki lögleg forföll, sæta þau sektum, sem nefnast