Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 67
Dagsverk til prests.
67
Dagsverksskylda vinnuhjúa og hjúlausra húsmanna bygg-
ist á lögum, og þessi lög verða eigi skýrð á einn hátt í
þessari sveit og á annan hátt í hinni sveitinni.
í>ví næst ber að fara nokkrum orðum um bændur,
húsmenn (tómthúsmenn), er hjú halda, og lausamenn.
Eins og áður er getið, er í alþingisdómi 1604 að eins tal-
að um húsfólk og hjáleigumenn, sem ekki tíunduðu ; í brjefi
Guðbrands biskups er einnig talað um, að þeir gjaldi dags-
verk, sem ekki eru í skiptitíund og sem annaðhvort tí-
unda lítið eða ekkert. í úrskurðinum 1726 er heldur ekki
talað um tíund, sem skilyrði fyrir dagsverksskyldu manna.
En fyrst er þess að geta, að á þeim tíma munu þeir bænd-
ur, húsmenn og lausamenn, er eigi voru tíundarskyldir
samkvæmt Kristinnrjetti Árna biskups, hafa verið fáir, og
í annan stað virðist fyrirspurnin, er gaf tilefni til úrskurð-
arins 1726, bera það með sjer, að dagsverksskyldan hafi
verið miðuð við tíund, því að í henni er talað um sóknar-
menn, sem ekki sjeu í skiptitíund. En það er þó ljóst, að
hjer getur ekki verið að ræða um alla sóknarmenn, vinnu-
hjú, börn og ómaga, og þegar svo er, þá er eðlilegast að á-
líta, að hjer sje eingöngu átt við þá sóknarmenn, er eitthvað
áttu til tíundar. petta sama kemur ljóst fram í kansellíbrjefi
19. apr. 1806, því að þar er talað um, að prestar í Skál-
holtsbiskupsdæmi hafi dagsverk af vinnuhjúum, húsfólki og
uöðrum, er tíundi 60 álnir og meira.« petta stjórnar-
brjef er gefið út, eptir að þeir höfðu ritað um málið:
amtmaður norðan og austan, stiptamtmaður og biskup, og
því er óhugsandi að orðin hefðu fallið þannig, ef dags-
verkið hefði eigi verið miðað við tíund. Hið sama kem-
ur einnig fram hjá Bjarna amtmanni Thorsteinsson. Hann
segir svo: Dagsverk »á eptir venju að greiðast af bænd-