Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 35

Hundraðatal á jiir'um.
35
uppi húsum þeim öllum, er þá voru, er hann kom til
jarðar. En eigi hafði hann ábyrgð á, þó að hús fyrntist.
Landsdrottinn átti að leggja við til húsa, og ef þurfti að
gjöra hús af nýju, virðist hann einnig skyldur að gjöra
húsið af nýju á eigin kostnað.
Leiguliði hafði, eins og áður er sagt, ábyrgð á, ef hús
brunnu af handvömmum hans, en eptir Jónsbók versnaði
hagur hans að því leyti, að hann varð samkvæmt henni
að ábyrgjast hús að tveim hlutum, ef þau brunnu af
voðaeldi. *)
Eptir Jónsbók var það skýlaus skylda landeiganda,
að leggja við til húsa á jörðum sínum. |>ess vegna er
talað um það í máldaga Hrunakirkju, sem talinn er frá
1331, að leggja «norrænan við» til kirkjujarðarinnar f>ór-
arinsstaða og »viðu úr skógum staðarins til fjárhúsa.«1 2)
Erá seinni hluta 14. aldar (um 1389) er til ráðs-
mannsreikningur á Hólum í Hjaltadal, sem sýnir, að tals-
verður viður hefur verið lagður til jarða staðarins, og þeg-
ar Jón biskup Vilhjálmsson veitti sjera |>orfinni þórólfs-
syni umboð í Fljótum árið 1434, þá átti hann »vora
reka vel ok trúlega vakta ok vakta láta ok fá viðu af
þeim til jarðanna, skipta viðum ok skipa til jarðanna,
eptir því sem hann sér vel henta.«3)
Á þessu varð engin breyting fram yfir siðabót. En
þegar konungur var búinn að taka undir sig eignir klaustr-
anna, þá leið eigi á löngu, áður þetta breyttist. Með til-
skipun 8. maí 1591 var ákveðið, að bændum skyldi eigi
1) Jónsbók, Landsleigub. 3. og 29. kap.
2) ísl. fbs. II. bls. 664.
3) ísl. fbs. III. bls. 429. og IV. bls. 547.
3*