Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 54
54
Páll Briem.
ætti að fara eptir því, hvað jörðin framfleytti, auk þess
sem menn auðsjáanlega hafa óttast, að slíkt handahófsmat
mundi verða að meira eða minna leyti órjettlátt.
|>egar hundraðatal jarða aptur á móti er miðað við
verð jarða, þá er lítil ástæða til að ætla, að matið verði
ranglátt. Fyrst og fremst er verðmælirinn hinn sami um
land allt, en ekki eins og kúgildin, sem eru miklu verð-
minni í einu hjeraði en öðru og jafnvel í sama hjeraði,
og í annan stað er margt, sem hægt er að miða við:
söluverð, virðingar til veðs, skipta, arfs, leigumáli o. sv. frv.
En ef svo skyldi verða, að menn vildu meta jarðir
á íslandi til dýrleika, þá er í raun rjettri tóm sjerviska,
að vera að halda i hið forna hundraðatal. f>egar verð-
mælirinn breyttist þannig, að hann varð venjulega álnir,
þar sem áður hafði venjulega verið eyrir, þá breyttu forn-
menn einnig hundraðatalinu þannig, að það var talið í
álnum, en ekki í aurum. Nú á dögum er verðmælirinn
ekki lengur alin, heldur króna og eyrir. f>ess vegna er
hið eðlilega, að meta dýrleika á jörðum í krónum og
aurum. *)
1) Hversu þetta er eðlilegt, varð mjer ljóst, þegar jeg var sýslu-
maður í Rangárvallasýslu. það kom þar eigi sjaldan fyrir,
þegar óbreyttir alþýðumenn skiptu jörðum, að þeir skiptu
jörðum milli sín eptir krónum og aurum. Ef jarðarhluti
hafði yerið 600 kr. að virðingarverði, þá skiptu þeir svo, að
hver erfingi átti t. a. m. 200 kr. í jörðinni. Menn voru bún-
ir að gleyma hundraðataiinu, og jeg átti stundum erfitt með
að finna það aptur.