Lögfræðingur - 01.01.1900, Blaðsíða 37
Hundraðatal á jörðum.
37
in á í Mosfellssveit um 1700, en um síðustu aldamót var
það að öllum iíkindum komið alls staðar á, að leiguliðar
leggðu alla viði til húsa. Landeigendur töldu sjer jafnvel
eigi skylt að leggja við til liúsagjörðar, þótt bæjir brvnnu
á leigujörðum. *)
|>egar hjer er komið, þá er fallin niður öll skylda
landeigenda til þess, að sjá leiguliðum fyrir nauðsynlegum
húsum eða að leggja við til húsa. Öll byrðin er komin
á herðar leiguliðum. Sjera Tómas Sæmundsson hefur
skrifað um það, hvernig jarðarhús hafi smátt og smátt
gengið af sjer og týnt tölunni.á) En ef slíkt hefur verið
almennt um 2. fjórðung þessarar aldar, hvað mundi
þá mega ætla um hallæristímann á síðari hluta 18. aldar
og siglingaleysistímann í bvrjun þessarar aldar?
þ>að er sýnt og sannað, hvernig stendur á því, að
jörðum íylgja nú á tímum að eins nokkur hluti nauðsyn-
legra húsa. Enn fremur er það sannað, að jörðum fylgdu
að fornu öll nauðsynleg hús og að húsin voru metin með
jörðinni. Eptir því ætti hundraðatal á jörðum að vera
tiltölulega hærra að fornu, en nú á tímnm, en aptur er
svo, eiös og áður hefur verið sýnt, að kúgildin hafa eigi
verið talin í mati jarðanna að fornu, og þess vegna er eins
og þetta hafi allopt vegið hvort annað upp.
þ>á er nú að taka til þess, sem fyr var frá horfið, að
rannsaka hið forna hundraðatal á jörðum.
1) Magnús Stephensen, Handbók fyrir hvern manu. Leirárgörð-
um. 1812, bls. 256 og 259—*'60. Frumvarp til Jandbúnaðar-
laga meiri liluta nefndar. Reykjavík, 1877, bls. 63.
2) Tómas Sæmundsson, Um byggingu jarða, meðferð og úttekt-
ir í Búnaðarriti Suðuramtsins, I. fyrri deild. 1839. bls 204.
209 o. fl.